11 مجلس ویژه محرم 1438 ھ. ق صفحه 2

مرحوم کلینی در اصول کافی پیش از شروع بحث توحید و مباحث اعتقادی، اوّلین مطلبش «کتاب العقل» است. در این کتاب، روایات متعددی در مورد عقل وجود دارد. بنده کلمات قصار امیر مؤمنان، علی ( ع ) را به طور اجمالی بررسی کرده ام؛ 258 عبارت در مورد عقل در کلام ایشان مطرح شده است؛ از جمله، امام علی ( ع ) فرموده: پیامبران آمدند تا عقل انسان ها را رشد دهند؛ «وَیُثِیرُوا لَهُمْ دَفَائِنَ الْعُقُول.19. شریف رضی، نهج البلاغه، ص 43.باید راجع به هریک از کلمات حضرت، ساعت ها بحث کرد. حیف است که از این سفره آماده استفاده نکنیم. ازاین رو، لازم است مقداری با آیات و روایات ارتباط برقرار کنیم و مفاهیم آن را درک نماییم تا بتوانیم مسیر زندگی مان را بر مبنای عقلانیت قرار دهیم.

جایگاه و اهمیت عقل

آنچه امروزه به عنوان سبک زندگی مطرح می شود، نیازمند همسویی با آیات و روایات است و اوّلین و مهم ترین عامل برای دستیابی به سبک زندگی دینی، این است که زندگی ما بر پایه عقل باشد. زندگی ای که عقلانی نباشد، رنگ دینی ندارد.

امام باقر ( ع ) فرمود: «لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ الْعَقْلَ اسْتَنْطَقَه...ا20. کلینی، الکافی، ج 1، ص 10: «لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ الْعَقْلَ اسْتَنْطَقَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ثُمَّ قَالَ وَعِزَّتِی وَجَلَالِی مَا خَلَقْتُ خَلْقاً هُوَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْکَ وَلَا أَکْمَلْتُکَ إِلَّا فِیمَنْ أُحِبُّ أَمَا إِنِّی إِیَّاکَ آمُرُ وَإِیَّاکَ أَنْهَی وَإِیَّاکَ أُعَاقِبُ وَإِیَّاکَ أُثِیبُ.»وقتی خداوند عقل را آفرید، آن را به زبان آورد [و قوه تکلم به آن بخشید].» مراد از عقل در این روایت، قوه ای است که شما توسط آن، خیر را از شر تشخیص داده، خوبی را از بدی یا حق را از باطل تمییز بدهید. وقتی انسان سؤال می کند: چگونه حادثه عاشورا به