11 مجلس ویژه محرم 1438 ھ. ق صفحه 80

خداوند که خالق انسان و هستی است، اهمیتی دوچندان دارد؛ ولی در روایات، حقّ الناس بر حقّ الله مقدم شمرده شده است. علی ( ع ) فرمود: «جَعَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ حُقُوقَ عِبَادِهِ مُقَدِّمَهً لِحُقُوقِهِ فَمَنْ قَامَ بِحُقُوقِ عِبادِ اللَّهِ کَانَ ذَلِکَ مُؤَدِّیاً إِلَی الْقِیَامِ بِحُقُوقِ اللَّها256. عبدالواحد تمیمی آمدی، تصنیف غرر الحکم ودرر الکلم، ص 480. خداوند حقوق بندگانش را مقدم بر حقوق خود قرار داده و کسی که حقوق بندگانش را رعایت کند، حقوق الهی را نیز رعایت خواهد کرد.»

امام جعفر صادق ( ع ) فرمود: «لَهُمْ وَلَوْ أَنَّ النَّاسَ أَدَّوْا حُقُوقَهُمْ لَکَانُوا عَائِشِینَ بِخَیْرا257. کلینی، الکافی، ج 3، ص 497. مردم اگر حقوق و واجبات مالی خود را ادا می کردند، مسلّماً همگی از زندگی مطلوب و رضایت بخشی برخوردار می شدند.»

قطع نماز برای پرداخت قرض:

اسلام نسبت به رعایت حقوق مردم توصیه فراوانی دارد؛ به گونه ای که اگر در اثنای نماز، کسی حقّ خویش را از نمازگزار مطالبه نماید و برای پرداخت آن، راهی جز قطع نماز نباشد، باید نماز خود را رها سازا258. البته مشروط بر آنکه نماز در آخرین وقت خود انجام نشود.و حقّ صاحب حق را پر داخت کند.

بر این اساس، از نگاه اندیشه دینی، حقّ الناس بسیار مهم است؛ به طوری که در صورت تعارض بین حقّ الناس و حقّ الهی، حقّ الناس مقدم می باشد.

بایستگی پرداخت حقّ الناس

تنها چیزی که آدمی را از حقّ الناس رها می سازد، پرداخت آن به صاحب حق است و هیچ راه دیگری، حتی شهادت در راه خدا نیز نمی تواند آن را جبران