- مقدمه 3
- محرم 5
- فصل اول: کلیات و مفاهیم 5
- اشاره 5
- واژگان اصلی 5
- اشاره 5
- اقوام 6
- ملل 6
- عاشورا 7
- واژگان فرعی 7
- اشاره 7
- عزا 8
- مرثیه 10
- روضه 10
- نوحه 11
- تعزیه 11
- پیشینه عزاداری در ماه محرم 14
- عزاداری آدم پیامبر علیه السلام 14
- عزاداری نوح پیامبر علیه السلام 14
- عزاداری موسی و خضر علیهما السلام 14
- اشاره 14
- عزاداری اسماعیل علیه السلام 15
- عزاداری سلیمان علیه السلام 15
- عزاداری حضرت ابراهیم علیه السلام 15
- عزاداری زکریا علیه السلام 16
- عزاداری عیسی علیه السلام 16
- پیامبر صلی الله علیه و آله در کربلا 17
- عزاداری بنی هاشم در ماتم سیدالشهدا علیه السلام 17
- عزاداری حضرت علی علیه السلام در کربلا 17
- عزاداری امام سجاد علیه السلام 18
- سوگواری حضرت فاطمه علیها السلام 18
- عزاداری امام محمد باقر علیه السلام 19
- عزاداری امام صادق علیه السلام 19
- عزاداری امام رضا علیه السلام 20
- عزاداری امام موسی کاظم علیه السلام 20
- عزاداری امام زمان علیه السلام 21
- اشاره 23
- فصل دوم: محرم در اقوام ایرانی 23
- اشاره 28
- اشاره 28
- محرم در بین پارسها 28
- شیراز 28
- اشاره 34
- اشاره 41
- 8 _ اصفهان 44
- اشاره 44
- اشاره 54
- اشاره 59
- اشاره 65
- آیین جغجغه زنی در روستای انجدان 68
- اشاره 69
- اشاره 75
- اشاره 82
- 1 _ آذربایجان شرقی 82
- اشاره 82
- محرم در بین آذری ها 82
- الف. تبریز 83
- ب. مراغه 84
- 2 _ آذربایجان غربی 85
- 3_ اردبیل 91
- اشاره 91
- الف. خلخال 94
- زنجان 95
- محرم در بین کردها 98
- اشاره 98
- کردستان 98
- کرمانشاه 101
- ایلام 102
- اشاره 105
- محرم در بین لرها 105
- لرستان 105
- اشاره 105
- الف. بروجرد 107
- خوزستان 110
- اشاره 110
- کهگیلویه و بویراحمد 110
- الف. دزفول 110
- اشاره 111
- اشاره 111
- محرم در بین اعراب 111
- الف. اهواز 112
- ب. خرمشهر 113
- د. بهبهان 114
- ج. شوشتر 114
- سیستان و بلوچستان 117
- محرم در بین بلوچها 117
- اشاره 117
- اشاره 117
- الف. چابهار 119
- اشاره 120
- محرم در بین ترکمن ها 120
- اشاره 121
- خراسان شمالی 121
- ترکمن صحرا 121
- فصل سوم: محرم در ملل 122
- اشاره 122
- اشاره 123
- بخش اول: محرم در قاره آسیا 123
- اشاره 124
- عراق 124
- الف. کربلا 129
- ب. نجف 130
- ج. کاظمین 131
- د. سامرا 132
- ه. دیالی 133
- ه. ناصریه 133
- و. بصره 134
- اشاره 137
- ب. جلال آباد 140
- ج. سرپل 140
- اشاره 162
- اشاره 171
- تونس 171
- بخش دوم: محرم در قاره افریقا 171
- مصر 172
- مراکش 174
- الجزایر 175
- سنگال 176
- کنیا 177
- سیرالئون 178
- انگلستان 180
- اشاره 180
- بخش سوم: محرم در اروپا 180
- آلبانی 181
- آلمان 185
- بلژیک 186
- دانمارک 187
- پرتغال 187
- بوسنی هرزگوین 187
- رومانی 188
- هلند 188
- یونان 189
- اشاره 189
- بخش چهارم: محرم در قاره امریکا 189
- آمریکا 190
- کانادا 191
- ترینیداد و توباگو 192
- کلمبیا 195
- آرژانتین 195
- کتابنامه 196
اشاره
3- افغانستان
در افغانستان مراسم عزاداری حسینی شور و حال خاصی دارد. در این کشور و به ویژه در شهرهای هرات و کابل و مزارشریف، در ماه محرم همه چیز رنگ و بوی دیگری می گیرد. مردم مسلمان افغانستان، اعم از شیعه و سنی با آداب و رسوم خاصی شهادت سالار شهیدان را گرامی می دارند و وحدت بی نظیری میان پیروان این دو مذهب در برگزاری مراسم سوگواری دیده می شود. با فرا رسیدن ماه محرم و ایام عزاداری سالار شهیدان، بسیاری از شهرهای افغانستان از جمله کابل پایتخت این کشور، رنگ عزا به خود می گیرند. یکی از زیباترین و اثرگذارترین صحنه هایی که در ماه محرم در افغانستان وجود دارد، سینه زنی و زنجیرزنی خاص و بسیار پرشور عزادارانی است که هر یک متناسب با منطقه و محله خود شیوه خاصی دارد. پوسترها و نوشته هایی بر در و دیوار کابل یاد و خاطره شهدای کربلا را در ذهن عابران زنده می کند و خودروها و موتورسیکلت های سطح شهر نیز با حمل پرچم های سیاه، نمادهای محرم را در شهر می گردانند.
مردم افغانستان به دلیل احترام و ارادتی که به حضرت سیدالشهدا علیه السلام دارند، در این ماه کمال ادب و احترام را نسبت به نواده پیامبر از خود به نمایش می گذارند. مردم این کشور، ماه محرم را «ماه حسن و حسین علیه السلام »(1) می نامند. آنان با پخش تلاوت قرآن مجید، مدح و منقبت رسول اکرم صلی الله علیه و آله در بزرگداشت ایام تاسوعا و عاشورای حسینی به صورت فعال مشارکت دارند.
1- مجموعه مقالات دومین کنگره بین المللی امام خمینی= و فرهنگ عاشورا، عبدالکریم بی آزار شیرازی، مقاله ابعاد بین المللی عاشورا، ج2، ص 111.