- مقدمه 3
- اشاره 5
- محرم 5
- فصل اول: کلیات و مفاهیم 5
- واژگان اصلی 5
- اشاره 5
- اقوام 6
- ملل 6
- عاشورا 7
- واژگان فرعی 7
- اشاره 7
- عزا 8
- مرثیه 10
- روضه 10
- نوحه 11
- تعزیه 11
- عزاداری آدم پیامبر علیه السلام 14
- پیشینه عزاداری در ماه محرم 14
- اشاره 14
- عزاداری موسی و خضر علیهما السلام 14
- عزاداری نوح پیامبر علیه السلام 14
- عزاداری اسماعیل علیه السلام 15
- عزاداری سلیمان علیه السلام 15
- عزاداری حضرت ابراهیم علیه السلام 15
- عزاداری زکریا علیه السلام 16
- عزاداری عیسی علیه السلام 16
- عزاداری بنی هاشم در ماتم سیدالشهدا علیه السلام 17
- عزاداری حضرت علی علیه السلام در کربلا 17
- پیامبر صلی الله علیه و آله در کربلا 17
- عزاداری امام سجاد علیه السلام 18
- سوگواری حضرت فاطمه علیها السلام 18
- عزاداری امام صادق علیه السلام 19
- عزاداری امام محمد باقر علیه السلام 19
- عزاداری امام رضا علیه السلام 20
- عزاداری امام موسی کاظم علیه السلام 20
- عزاداری امام زمان علیه السلام 21
- اشاره 23
- فصل دوم: محرم در اقوام ایرانی 23
- اشاره 28
- شیراز 28
- محرم در بین پارسها 28
- اشاره 28
- اشاره 34
- اشاره 41
- اشاره 44
- 8 _ اصفهان 44
- اشاره 54
- اشاره 59
- اشاره 65
- آیین جغجغه زنی در روستای انجدان 68
- اشاره 69
- اشاره 75
- اشاره 82
- اشاره 82
- 1 _ آذربایجان شرقی 82
- محرم در بین آذری ها 82
- الف. تبریز 83
- ب. مراغه 84
- 2 _ آذربایجان غربی 85
- اشاره 91
- 3_ اردبیل 91
- الف. خلخال 94
- زنجان 95
- کردستان 98
- اشاره 98
- محرم در بین کردها 98
- کرمانشاه 101
- ایلام 102
- لرستان 105
- اشاره 105
- اشاره 105
- محرم در بین لرها 105
- الف. بروجرد 107
- اشاره 110
- خوزستان 110
- الف. دزفول 110
- کهگیلویه و بویراحمد 110
- اشاره 111
- محرم در بین اعراب 111
- اشاره 111
- الف. اهواز 112
- ب. خرمشهر 113
- ج. شوشتر 114
- د. بهبهان 114
- محرم در بین بلوچها 117
- اشاره 117
- سیستان و بلوچستان 117
- اشاره 117
- الف. چابهار 119
- محرم در بین ترکمن ها 120
- اشاره 120
- اشاره 121
- خراسان شمالی 121
- ترکمن صحرا 121
- فصل سوم: محرم در ملل 122
- اشاره 122
- اشاره 123
- بخش اول: محرم در قاره آسیا 123
- عراق 124
- اشاره 124
- الف. کربلا 129
- ب. نجف 130
- ج. کاظمین 131
- د. سامرا 132
- ه. دیالی 133
- ه. ناصریه 133
- و. بصره 134
- اشاره 137
- ج. سرپل 140
- ب. جلال آباد 140
- اشاره 162
- تونس 171
- اشاره 171
- بخش دوم: محرم در قاره افریقا 171
- مصر 172
- مراکش 174
- الجزایر 175
- سنگال 176
- کنیا 177
- سیرالئون 178
- بخش سوم: محرم در اروپا 180
- انگلستان 180
- اشاره 180
- آلبانی 181
- آلمان 185
- بلژیک 186
- دانمارک 187
- پرتغال 187
- بوسنی هرزگوین 187
- هلند 188
- رومانی 188
- بخش چهارم: محرم در قاره امریکا 189
- یونان 189
- اشاره 189
- آمریکا 190
- کانادا 191
- ترینیداد و توباگو 192
- کلمبیا 195
- آرژانتین 195
- کتابنامه 196
شیعیان همانندی های بسیاری دارد. فراوانی متن های معتبر تاریخی که دلالت روشن بر سوگواری سنیان در این سرزمین دارد، برترین گواه این مدعا به شمار می رود. امروزه روضه خوانی و مداحی نسبت به دیگر آیین های مرسوم، همچون تعزیه خوانی، از توجه بیشتری برخوردار است.
در این بخش سعی شده است، گوشه ای از آیین های عزاداری شهرهای گوناگون ایران در سوگ سالار و سرور شهیدان بازگو شود.
پیشینه عزاداری در ایران
عزاداری برای حسین بن علی علیه السلام و خاندان و یاران او به شکلهای مختلفی در طول تاریخ اسلام برگزار میشد، اما این مراسم، آن هم در حدی گسترده به صورت سازمان یافته و با دستور و حمایت حکومت، از زمان آل بویه در بغداد آغاز گشت. ایرانیان از ابتدا اسلام را برگزیدند و بیش از اقوام و ملت های دیگر به خاندان عصمت و طهارت علاقه نشان دادند. پس از واقعه عاشورا، همواره شیعیان با یاد امام حسین علیه السلام و مصائبی که بر آن حضرت و اهل بیتش وارد شد، مجالس سوگورای بر پا میکردند و در روزهای تاسوعا و عاشورا به سوگ می نشستند.
نخستین ایرانیانی که آشکارا مجالس عزاداری عاشورا را به پا کردند، قبیله بنی حمرا، از قبایل ایرانی تبار شیعی مذهب کوفه بودند که پس از واقعه کربلا و برای خونخواهی سید الشهدا به مختار پیوستند.(1)
ایرانیان به ویژه پس از شهادت امام رضا علیه السلام ، به عزاداری امام حسین علیه السلام اهتمام بیشتری ورزیدند و به طور مداوم به آن میپرداختند.(2)
1- دائره المعارف تشیع، ج3، ص463.
2- سید صالح شهرستانی، تاریخ النیاحه، تحقیق :نبیل رضا علوان، ج2، ص 59.