- اشاره 2
- بخش اول: نقش ماه رمضان در تربیت و سازندگی انسان 2
- فلسفه روزه از دیدگاه اسلام 2
- فواید روزه 5
- اشاره 5
- روزه عامل باز دارنده از گناه 7
- نقش روزه در تقویت اراده 8
- صفا و پاکی دل 9
- روزه و صبر 11
- روزه و قناعت 12
- همدردی با فقیران 13
- نظم و انضباط 14
- شبهای قدر 17
- اشاره 19
- ماه مبارک رمضان در کلام امام راحل رحمه الله 19
- راه ورود به ضیافت الله 20
- میهمانی خدا غیر از میهمانی دیگران است 20
- ماه رمضان ماه اصلاح نفس 21
- مبارک بودن ماه رمضان به چیست؟ 21
- لیله القدر 22
- اهمیت دعا در ماه مبارک رمضان 22
- یک تذکر 23
- روز قدس 23
- اشاره 25
- بخش دوم: رمضان در فرهنگ مردم 25
- اشاره 26
- نظافت و خانه تکانی 26
- فصل اول: استقبال از ماه مبارک رمضان 26
- نظافت اماکن عمومی 26
- تهیه مایحتاج ماه مبارک رمضان 27
- مراسم آشتی کنان قبل از ماه رمضان 28
- پیشواز 29
- اعزام مبلغان مذهبی به شهرها و آبادیها 29
- رؤیت هلال در شب اول ماه رمضان 30
- روشهای بیدار شدن در سحر 31
- اشاره 34
- ختم قرآن 34
- فصل دوم: تغییرات در زندگی و اعمال روزه داران 34
- افطاری دادن 35
- اشاره 36
- بخش سوم: نقش دعا در پرورش روح و روان 36
- الف: حضرت آدم(ع): 38
- اشاره 38
- دعای پیامبران 38
- ج: حضرت ابراهیم(ع): 38
- ب: حضرت نوح(ع): 38
- ه: حضرت یونس(ع): 39
- د: حضرت سلیمان(ع): 39
- و: حضرت یوسف(ع): 40
- ز: حضرت موسی(ع): 40
- آداب دعا در قرآن 41
- اشاره 41
- دعا در کلام معصومان(ع) 41
- ح: حضرت زکریا(ع): 41
- الف: اهمیت دعا 41
- اشاره 41
- 1 _ کلید خزائن الهی 42
- 2 _ برترین عبادت 42
- 3 _ مخ و مغز عبادت 42
- 8 _ برنده تر از نوک نیزه 43
- 5 _ کلید رحمت و چراغ تاریکی ها 43
- 9 _ برگرداننده قضای حتمی 43
- 4 _ کلید رستگاری 43
- 6 _ اسلحه انبیاء و مؤمنان 43
- 7 _ محبوبترین عمل در روی زمین 43
- 11 _ وسیله دفع بلاها 44
- 10 _ درمان هر درد 44
- دعا از نگاه اندیشمندان غیر مسلمان 45
- 12 _ وسیله دفع اندوه 45
- 13 _ وسیله تقرب به خدا 45
- الف: ستایش خدا و علل و عوامل آن 47
- اشاره 47
- دعا زیباترین زمزمه بندگی 47
- حمد برای هدایت 47
- دعای افتتاح یا ورود به ماه مبارک رمضان 47
- حمد برای ماه رمضان 48
- حمد برای اعطای دین 48
- 2 _ شهر رمضان 49
- 1 _ شهر الله 49
- 3 _ شهر الصیام (ماه روزه) 50
- 5 _ شهر الطهور (ماه پاکی) 50
- 4 _ شهرالاسلام 50
- 6 _ شهر التمحیص (ماه تزکیه یا امتحان) 51
- 7 _ شهر القیام (ماه به پا خاستن و عبادت کردن) 51
- ماه نزول قرآن 52
- 3 _ جدا کننده حق از باطل 52
- 2 _ حجتهای روشن و قاطع از هدایت 52
- 1 _ هدایت برای همه انسانها 52
- فضایل رمضان 53
- شب قدر در ماه رمضان 54
- ب: درودها و درخواستها 55
- اشاره 68
- دعای روز اول: 68
- بخش چهارم: دعاها و پیام ها 68
- اشاره 68
- وجوب روزه: 69
- اهمیت و فلسفه روزه: 69
- الف: روزه واقعی: 69
- آثار و برکات روزه 70
- نشانه های غفلت: 71
- ب: هشیاری از غفلت 71
- عوامل غفلت 72
- درمان غفلت: 74
- عظمت قرآن: 76
- اشاره 76
- دعای روز دوم: 76
- فضیلت تعلیم و تعلم و حفظ قرآن 78
- اشاره 82
- دعای روز سوم: 82
- نادانی در روایات: 83
- دعای روز چهارم: 86
- ضرورت استغفار: و ان اِستَغفِروا رَبَّکُم ثُمَّ تُوبُوا اِلَیه1 86
- اشاره 86
- دعای روز ششم: 88
- دعای روز هفتم: 91
- اشاره 91
- نقش و اهمیت زبان: 91
- دعای روز هشتم: 95
- اشاره 95
- آثار و نتایج سرپرستی یتیمان 96
- دعای روز نهم: 97
- دعای روز دهم: 100
- اشاره 100
- موجبات و آثار و نتایج توکل 101
- توکل چیست؟ 101
- دعای روز یازدهم 103
- اشاره 103
- اوصاف محسنین در قرآن 103
- دعای روز دوازدهم: 107
- اشاره 107
- اهمیت و فضیلت قناعت: 107
- دعای روز سیزدهم: 109
- اشاره 109
- کاربرد صبر 110
- اشاره 112
- زمان توبه و برخی از شرایط آن 112
- دعای روز چهاردهم 112
- «علامت خاشعان»: 114
- اشاره 114
- دعای روز پانزدهم: 114
- اشاره 116
- دعای روز شانزدهم: 116
- نیکان در قرآن 116
- اقسام آرزو 118
- دعای روز هفدهم: 118
- اشاره 118
- اشاره 121
- قلب در روایات 121
- دعای روز هیجدهم: 121
- اشاره 125
- دعای روز نوزدهم: 125
- اقسام هدایت 126
- دعای روز بیستم: 130
- شرایط ورود به بهشت 130
- اشاره 130
- شیطان و انسان 132
- اشاره 132
- دعای روز بیست و یکم: 132
- توفیق از زبان امیرالمؤمنین(ع) 136
- اشاره 136
- دعای روز بیست و دوم: 136
- دعای روز بیست و سوم: 139
- هدف از امتحان: 139
- اشاره 139
- دعای روز بیست و چهارم: 142
- اشاره 142
- انواع بندگی: 142
- دعای روز بیست و پنجم: 144
- اشاره 144
- ویژگیهای دوستان خوب: 145
- نشانه های دوستان بد 147
- دعای روز بیست و ششم: 150
- آثار و فضیلت های شب قدر 153
- اشاره 153
- دعای روز بیست و هفتم: 153
- دعای روز بیست و هشتم: 155
- اشاره 155
- مستحبات در آیات و روایات 155
- اشاره 158
- دعای روز بیست و نهم: 158
- آثار تهمت و بهتان 158
- دعای روز سی ام: 160
- حق پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت(ع) 160
- اشاره 160
- بخش پنجم: مروری بر مناسبتهای ماه رمضان 162
- شب اول 162
- اشاره 162
- روز اول 163
- روز دوم 165
- روز سوم 166
- روز چهارم 167
- روز ششم 167
- روز هفتم 168
- روز نهم 169
- روز دهم 170
- روز دوازدهم 170
- روز سیزدهم 171
- روز چهاردهم 172
- روز پانزدهم 173
- شب هفدهم 174
- روز هفدهم 175
- روز هیجدهم 176
- شب نوزدهم 176
- روز بیستم 177
- شب بیست و یکم 178
- روز بیست و دوم 179
- روز بیستم و یکم 179
- شب بیست و سوم 180
- روز بیست و ششم 181
- شب بیست و هفتم 182
- اشاره 184
- 1 _ احسانهای بی دریغ خداوند 184
- الف: اوصاف و نعمتهای پروردگار و نکاتی پیرامون رمضان 184
- اشاره 184
- بخش ششم: وداع با ماه مبارک رمضان 184
- 2 _ گشودن باب توبه 186
- 3 _ تجارت بندگان و سود و رستگاری تضمین شده. 187
- 4 _ راهنمایی از غیب 189
- 5 _ رمضان، عطیّه ای الهی 190
- ب: به یاد عزیزی که می رود 190
- اشاره 190
- سلامهای بستگانه در مراسم تودیع 192
- ج: درخواستها 200
- روز اول 207
- اشاره 207
- بخش هفتم: تا ژرفای نیاز 207
- روز دوم 208
- روز سوم 208
- روز چهارم 209
- روز پنجم 209
- روز ششم 210
- روز هفتم 210
- روز نهم 211
- روز هشتم 211
- روز یازدهم 212
- روز دهم 212
- روز سیزدهم 213
- روز دوازدهم 213
- روز چهاردهم 214
- روز پانزدهم 215
- روز شانزدهم 216
- روز هفدهم 217
- روز هیجدهم 217
- روز بیستم 218
- روز نوزدهم 218
- روز بیست و دوم 219
- روز بیست و یکم 219
- روز بیست و سوم 220
- روز بیست و چهارم 221
- روز بیست و پنجم 221
- روز بیست و هفتم 222
- روز بیست و ششم 222
- بیست و هشتم 223
- روز سی ام 223
- روز بیست و نهم 223
بخش دوم: رمضان در فرهنگ مردم
اشاره
بخش دوم: رمضان در فرهنگ مردم
آداب و رسوم ماه مبارک رمضان یکی از مباحث مهم فرهنگ مردم است و از آنجا که این آداب و رسوم ریشه دینی دارد، مورد توجه همگان می باشد. در ماه رمضان مردم یکپارچه برای انجام تکالیف شرعی آماده می شوند و برای به جا آوردن این وظایف هر جمعیت و هر گروهی با آداب و تشریفات خاص خود مراسم رمضان را برگزار می کنند. در گذشته این آداب و رسوم از غنای ویژه ای برخوردار بوده و مردم با شوق و ذوق بیشتری آداب رمضان را به جا می آورده اند اما امروزه با هجوم فرهنگ بیگانه و مشکلات زندگی شهری و ماشینی آداب و مراسم رمضان کم رنگتر و حتی بسیاری از آنها فراموش شده است. که جا دارد فرهنگ مردم ثبت و ضبط و کیفیت زیست مردم در گذشته و حال و تمام آداب و رسوم مطابق با معیارهای اسلامی _ چه پویا و چه کم رنگ و فراموش شده _ تا حد امکان احیا و زنده شود.
اینک گزیده ای از آداب و رسوم، باورها و اعتقادات مردم درباره ماه مبارک رمضان مورد بررسی قرار می گیرد.(1)
1- 1* _ مطالب این بخش با استفاده از کتاب رمضان در فرهنگ مردم، سید احمد وکیلیان و با استفاده از اسناد و مطالب مرکز فرهنگ مردم تهیه شده است.