مرجعیت دینی اهل بیت علیهم السلام و پاسخ به شبهات صفحه 265

موجود در آن کتاب ها، درصدد نقد و بررسی آن ها برآمده اند؛ از باب نمونه این که: کتاب علی بن جعفر چگونه به دست راویان رسیده و تا کنون محفوظ مانده تا به ما رسیده است؟ آنان در این مورد به بحث و بررسی فراوان پرداخته اند.

هریک از کتاب ها، از هر یک از اصحاب امامان چگونه به دست ما رسیده است؟ آیا آن نسخه مشهور بوده یا خیر و دیگر دقت ها که در اخذ به روایات و اعتبار و وثاقت آن ها تأثیر داشته است.

این گونه اعمال و رفتار با مصادر حدیثی، نشان گر آن است که فقها و محدّثین به هر حدیثی عمل نمی کردند و تا اعتبار کتاب و مجموعه حدیثی به اثبات نمی رسید از آن اخذ نمی نمودند. و این دلالت بر نهایت اتقان آن ها در عمل به حدیث دارد.

3 - وجود جرح و تعدیل راویان

همان گونه که در بین اهل سنت، علم رجال و شناخت راویان جرح و تعدیل رواج داشته و دارد، نزد فقهای شیعه نیز این مسئله مورد توجه بسیار است. و این به نوبه خود بر این مطلب دلالت دارد که آنان به هر خبری عمل نمی کردند، بلکه درصدد اثبات یقین یا اطمینان به انتساب حدیث به امامند تا بر آن ترتیب اثر دهند. و به همین جهت است که علمای شیعه درباره رجال، کتاب های متعددی نوشته اند. اینک به اسامی برخی از آن ها اشاره می کنیم:

1 - رجال فضل بن شاذان (م قبل از 260 ه.ق).

2 - طبقات الرجال، احمد بن محمّد بن خالد برقی (م 274 یا 280 ه.ق).

3 - رجال کشی، از علمای قرن سوّم معروف به «معرفه الناقلین عن الائمه الصادقین» که شیخ طوسی رحمه الله آن را مختصر کرده و «اختیار معرفه الرجال» نامیده است.

4 - رجال ابی علی محاربی از علمای قرن سوم.

5 - رجال محمّد بن احمد بن داوود بن علی «378».

6 - رجال عقیقی از علمای قرن چهارم.