مرجعیت دینی اهل بیت علیهم السلام و پاسخ به شبهات صفحه 315

یکی دیگر از کاتبان حدیث، حارث بن عبداللَّه اعور همدانی است، وی همتی بالا در گردآوری خطبه ها و حدیث امام علی علیه السلام داشته است.(1)

حجر بن عدی کندی نیز از نویسندگان حدیث است که از روی مکتوبات خویش حدیث نقل می کرد.(2)

به جز این افراد می توان از بلال، عطیه عوفی، ابوالاسود دوئلی، محمّد بن قیس بجلی، ربیعه بن سمیع، مصعب بن یزید انصاری، عبیداللَّه بن حرّ جعفی و بریر بن خفیر همدانی نام برد که صاحب کتاب و صحیفه در حدیث بوده اند.(3)

امام علی علیه السلام در عین عمل به تدوین و کتابت حدیث سعی بلیغ در تشویق شاگردان از اصحاب و تابعین به کتابت حدیث داشته است.

در حدیثی حضرت می فرماید: «با یکدیگر مذاکره حدیث کنید و برای آن به زیارت یک دیگر بروید، زیرا در غیر این صورت حدیث ضایع می شود».(4)

2 - دوران امام حسن و امام حسین علیهما السلام

پس از شهادت حضرت علی علیه السلام در سال 40 هجری، تا سال 61 هجری؛ یعنی سال شهادت امام حسین علیه السلام، دوره ای تاریک بر جامعه اسلامی، علوم اسلامی و حدیث حاکم بود. در این دوره به جهت حاکمیت معاویه و دسیسه های او، مجالی برای کتابت حدیث وجود نداشت، گرچه هر دو امام بر کتابت تأکید ورزیدند.

امام حسن علیه السلام فرزندان خود و فرزندان برادرش را جمع کرد و فرمود: «ای فرزندانم و فرزندان برادرم! شما کودکان قومید، امید است که بزرگان دیگر شوید، پس علم را فرا گیرید، هر کس از شما که استطاعت روایت کردن ندارد باید حدیث را مکتوب داشته و آن را در خانه خود محفوظ دارد».(5)

همچنین امام حسین علیه السلام در خطبه ای که در منا در جمع بنی هاشم و اهل بیت پیامبر

1- 1155. سیر اعلام النبلاء، ج 4، ص 153.
2- 1156. الطبقات الکبری، ج 6، ص 220.
3- 1157. ر.ک: معجم المفهرس لالفاظ احادیث بحارالانوار، ج 1، ص 34.
4- 1158. سنن دارمی، ج 1، ص 122، ح 632؛ معرفه علوم الحدیث، حاکم نیشابوری، ص 60.
5- 1159. کنز العمال، ج 5، ص 229.