کتابخانه بالقرآن

مجموعه رهیافت: احکام اجتهاد، احتیاط، تقلید صفحه 114

صفحه 114

4.3.9.5. حکم جاهل به مقدار اعمالی که بدون تقلید انجام شده است

چنانچه مکلف بداند مدتی عباداتش را بدون تقلید انجام داده است، ولی مقدار آن را نداند، اگر اعمال با واقع یا با فتوای مجتهدی که وظیفه، تقلید از او بوده است یا مجتهدی که فعلاً باید از او تقلید کند، موافق باشد، صحیح است و در غیر این صورت(1) باید عباداتش را به اندازه ای قضا کند که به برائت ذمه یقین کند؛ هرچند جواز اکتفای به قدر متیقن، بعید نیست (حضرت امام و آیات عظام مکارم و خویی).(2)

اگر مکلفی مدتی عبادات خویش را بدون تقلید انجام داده است و مقدار آن عبادات را نداند، چنانچه کیفیت آن ها را بداند و به موافقت آن با واقع (آیت الله گلپایگانی: یا احتمال موافقت با واقع) علم داشته باشد یا بداند طبق فتوای مجتهدی بوده است که باید از او تقلید می کرده است، صحیح است و اگر مطابق نباشد، قضای به مقدار متیقن واجب است. البته درصورتی که آن مجتهد قضا را واجب بداند، احتیاط مستحب این است: به مقداری که یقین به برائت

1- سیدمحمدکاظمطباطبایی یزدی، عروهالوثقی، ج1، تقلید، م40؛ ناصر مکارمشیرازی: «وگرنه عباداتش را اگر جاهل مقصر باشد، بنا بر احتیاطواجب، باید به اندازه ای قضا کند که یقین به برائت ذمهپیدا کند و اگر جاهل قاصر باشد، بنا بر احتیاط مستحب باید به اندازه ایقضا کند که یقین به برائت ذمه پیدا کند و اگرچه بعیدنیست جواز اکتفا به قدر متیقن»؛ سیدابوالقاسم خویی:«وگرنه درصورتی که به مخالفت با واقع علم داشته باشد و این مخالفت بهنظر مجتهدی که فعلاً رجوع به او واجب است، موجب قضا باشد، واجب است قضا کند.»
2- سیدمحمدکاظم طباطبایی یزدی، عروه الوثقی، ج1، تقلید،م40؛ سیدروح الله خمینی، تحریر الوسیله، ج1، م24.