- پیشگفتار 1
- درآمد 3
- فصل اول: احکام الهی 4
- اشاره 4
- 2.1. نیاز بشر به احکام 5
- 1.1. تعریف احکام 5
- 3.1. لازمۀ پذیرفتن هر دین 6
- 4.1. وظیفۀ انسان در قبال احکام الهی 6
- فصل دوم: اجتهاد 8
- اشاره 8
- 1.3.2. چرایی اختلاف فتوا 9
- 3.2. عقل و اجماع 9
- 1.2. تعریف 9
- اشاره 9
- 2.2. منابع فقه 9
- 1.4.2. وجوب اجتهاد 13
- 4.2. چند مسئله دربارۀ اجتهاد 13
- 2.4.2. فتوادادن کسی که مجتهد نیست 13
- 4.4.2. مجتهدشدن بانوان 14
- 3.4.2. فتوادادن مجتهد غیرجامع الشرایط 14
- اشاره 15
- فصل سوم: احتیاط 15
- 1.3. تعریف 16
- 3.3. احتیاط به یکی از روش های زیر است: 18
- 2.3. نحوۀ احتیاط 18
- 4.3. رعایت آرای فقیهان گذشته در احتیاط 19
- اشاره 20
- فصل چهارم: تقلید 20
- 1.4. تعریف 21
- 2.4. ضرورت تقلید 21
- 3.4. تقلید و عقل 21
- 4.4. محدودۀ تقلید 28
- 5.4. آشنایی با اصطلاحات 29
- 1.5.4. فتوا 29
- 2.5.4. الفاظ دال بر فتوا 30
- 3.5.4. احتیاط واجب 31
- اشاره 31
- 1.3.5.4. الفاظ دال بر احتیاط واجب یا در حکم احتیاط واجب 32
- 2.3.5.4. فرق فتوا و احتیاط واجب 34
- 4.5.4. احتیاط مستحب 38
- اشاره 38
- 3.3.5.4. تفاوت «فتوای به احتیاط» با «احتیاط در فتوا» 38
- 1.4.5.4. احتیاط بعد از فتوا یا قبل از فتوا 38
- 3.4.5.4. الفاظ احتیاط مستحب 39
- 2.4.5.4. فرق مستحب با احتیاط مستحب 39
- 6.5.4. فرق علم و اطمینان 40
- 5.5.4. وجه اختلاف تعبیر در عبارات فقها 40
- 7.5.4. جاهلِ مقصر و جاهلِ قاصر 41
- 9.5.4. فرق «جایز نیست» با «حرام است» 43
- 8.5.4. فرق حکم و فتوا 43
- 6.4. ضروریات دین 43
- 8.4. معنای اورعیّت 44
- 7.4. اهل خبره 44
- 11.4. حد گمان و یقین در مسائل 45
- 12.4. معنای رجاء 45
- 9.4. مراد از امور حسبیه 45
- 10.4. تفاوت موضوعات با احکام 45
- 13.4. فرق واجب و لازم 46
- 14.4. معنای مکروه بودن 46
- 15.4. معنای مجزی بودن عمل به رسالۀ عملیه 47
- 16.4. فرق اجتهاد کامل و متجزی 47
- 17.4. مراد از علم اجمالی منجز 48
- 18.4. مراد از حجت اجمالی 50
- فصل پنجم: مسائل مربوط به مجتهد 52
- اشاره 52
- اشاره 53
- 1.5. تقلید از غیرمجتهد 53
- 2.5. مجتهد جامع الشرایط چه کسی است؟ 53
- 1.2.5. اختلاف فتاوا 55
- 3.5. عدالت مرجع تقلید 56
- 1.3.5. به چه کسی عادل می گویند؟ 56
- 2.3.5. راه های ثابت شدن عدالت 58
- 1.2.3.5. یقین 58
- 2.2.3.5. بیّنه 59
- 3.2.3.5. حسن ظاهر 59
- 4.2.3.5. زائل شدن عدالت 61
- 4.5. اعلمیت مرجع تقلید 62
- اشاره 62
- 1.4.5. آیا می توان از غیراعلم تقلید کرد؟ 63
- 2.4.5. اگر چند مجتهد مساوی باشند، تکلیف چیست؟ 64
- 3.4.5. رابطۀ شلوغی درس خارج با اعلمیت 66
- 4.4.5. از چه راه هایی مجتهد اعلم شناخته می شود؟ 67
- 5.4.5. تعارض شهادت اهل خبره دربارۀ اعلمیت مجتهدان 71
- 6.4.5. اگر شناختن اعلم مشکل باشد، از چه کسی تقلید کنیم؟ 72
- 7.4.5. علم اجمالی به اعلمیت یکی از دو مجتهد 76
- 8.4.5. وظیفۀ عامی در مسئلۀ وجوب و عدم وجوبِ تقلید از اعلم 79
- 9.4.5. تقلید از مرجعی که عدول به اعلم را حرام می داند 80
- 10.4.5. تبعیض در تقلید 80
- 11.4.5. تبعیض در تقلید درصورت تساوی دو مجتهد 81
- 12.4.5. تبعیض در تقلید در عمل واحد 83
- 16.4.5. اعلمیت در علم اصول 85
- 13.4.5. تقلید از اعلم غیرعادل 85
- 14.4.5. تقلید از عالمِ اعدل، یا عادلِ اعلم؟ 85
- 15.4.5. داشتن علومی دیگر غیر از فقه و اصول 85
- 3.5.5. آگاهی سیاسی مرجع 86
- 1.5.5. فتوادادن غیرمجتهد یا مجتهد غیرجامع الشرایط 86
- 2.5.5. اطلاع مجتهد از اوضاع زمان و مکان 86
- 5.5. خاتمه 86
- 5.5.5. تقلید از علمای کشورهای دیگر 87
- 4.5.5. رابطۀ رسالۀ عملیه با مرجعیت 87
- 6.5.5. مجتهد متجزی 87
- 7.5.5. طرح مسائل قومی و نژادی در باب مرجعیت 89
- 8.5.5. انتخاب مرجع توسط طلبه های سال اول طلبگی 89
- 9.5.5. فحص از مجتهد اعلم 89
- 10.5.5. عوض کردن مرجع درصورت نداشتن رساله 90
- 1.6.5. وظیفۀ والدین در انتخاب مرجع برای فرزندان تازه بالغ 91
- 6.5. مسائل انتخاب مرجع 91
- 4.6.5. اختیار زن در انتخاب مرجع تقلید 92
- 3.6.5. نظر بزرگ قوم در انتخاب مرجع 92
- 2.6.5. وکالت در تحقیق مرجع اعلم 92
- 1.7.5. تقلید مجتهد از دیگری 94
- 7.5. مسائل مربوط به مجتهد 94
- 2.7.5. خطا در نقل فتوا 94
- 3.7.5. اعلام تغییر فتوا 95
- 4.7.5. نظر مرجع تقلید در موضوعات محضه یا صرفه 96
- 1.1.8.5. جواب دادن طبق مرجع خودش 97
- 1.8.5. وظیفۀ پاسخ گو در پاسخ گفتن 97
- 5.7.5. اعلام ازدست دادن شروط مرجعیت 97
- 8.5. مسائل مربوط به پاسخ گو 97
- 2.1.8.5. وجوب ارشاد جاهل به حکم 99
- 3.1.8.5. وجوب ارشاد جاهل به موضوع 101
- 2.8.5. عوض شدن فتوای مجتهد 102
- 3.8.5. اشتباه گفتن فتوای مجتهد 104
- 1.9.5. شروط مقلد 105
- 9.5. مسائل مربوط به مقلد 105
- 2.9.5. شک در جامع الشرایط بودن مرجع 106
- 1.2.9.5. درصورت شک (ساری) در جامع الشرایط بودن مجتهد 106
- 2.2.9.5. شک در فوت مجتهد یا تبدیل رأی یا زائل شدن شروط مرجعیت (شک غیرساری) 107
- 4.2.9.5. مجتهد مجهول الحال 108
- 3.2.9.5. شک در جامع الشرایط بودن مجتهدی بعد از فوت 108
- 2.3.9.5. فاقدشدن شروط مرجعیت 109
- 1.3.9.5. تقلید از مجتهدی که جامع الشرایط نیست 109
- 3.9.5. تقلید ناصحیح 109
- 3.3.9.5. اعمالی که بدون تقلید انجام داده ایم 110
- 4.3.9.5. حکم جاهل به مقدار اعمالی که بدون تقلید انجام شده است 114
- 5.3.9.5. اعمال کسی که در انتخاب مرجع اعلم اشتباه کرده است 115
- 6.3.9.5. احراز صلاحیت مرجع بعد از مدتی تقلید 117
- 7.3.9.5. تقلیدکردن از کسی که اهلیت فتوا ندارد 118
- 8.3.9.5. درصورت تقلید اشتباهی از مرجع دیگر 119
- 9.3.9.5. عمل بدون توجه به تقلید 120
- 10.3.9.5. رجوع قهری احتیاط واجب بدون نیت رجوع 121
- 4.9.5. راه های دستیابی به فتوای مجتهد 123
- اشاره 123
- 11.3.9.5. تقلید از میت با لزوم تقلید از حی 123
- 1.4.9.5. احتمال تغییر فتوای مرجع 125
- 2.4.9.5. تعارض در گفتن فتوای مجتهد 126
- 3.4.9.5. وظیفۀ مقلد، درصورتی که مرجع در مسئله ای فتوا نداشته باشد 132
- 5.4.9.5. تقلید در احکام پنج گانه 133
- 4.4.9.5. توقف و تردد مجتهد در مسئله 133
- 6.4.9.5. ندانستن حکم مسئله 136
- 8.4.9.5. اجرای اصاله البرائه و... برای مقلد 137
- 7.4.9.5. وظیفۀ مقلد درصورت تبدیل رأی مجتهد 137
- 9.4.9.5. آیا ظن در نقل فتوا حجت است؟ 138
- 10.4.9.5. وقتی حکم مجتهد را نمی دانیم و مجتهد در دسترس نیست 138
- 12.4.9.5. توهم مطابق نبودن فتاوای مرجع 146
- 11.4.9.5. ظهور و اطلاق کلام مجتهد 146
- 5.9.5. مسائلی که یادگرفتن آن ها واجب است 147
- اشاره 147
- 1.5.9.5. حکم جاهل بودن به مسئله ای که در نماز اتفاق می افتد 150
- 1.6.9.5. شک در صحت تقلید اعمال گذشته 151
- 6.9.5. شک در صحت تقلید 151
- 2.6.9.5. شک در انجام دادن اعمال ازروی تقلید 151
- 1.7.9.5. تقلید صبی 152
- 7.9.5. تقلید بچۀ ممیز 152
- 2.6.9.5. انتخاب مرجع تقلید توسط بچۀ ممیز قبل از بلوغ 153
- 8.9.5. عبادت جاهل قاصر و مقصر 154
- 9.9.5. وظیفۀ انسان تا زمان انتخاب مرجع 158
- 10.9.5. وظیفۀ عامی تا زمان مشخص شدن حکم شرعی 158
- 1.11.9.5. وکیل و اجیر و وصی چگونه اعمال خود را انجام دهند؟ 159
- 11.9.5. وظیفۀ وکیل و وصی در انجام اعمال 159
- 2.11.9.5. وظیفۀ نایب در انجام اعمال عبادی 163
- 12.9.5. وظیفۀ مکلف در عقود درجایی که فتوای مرجع طرفین مختلف است 163
- 1.12.9.5. اگر در عقود، فتوای مرجع تقلید دو طرف متفاوت بود 163
- 2.12.9.5. تفاوت نظر مرجع تقلید طرفین در کارهای مشترک 164
- 10.5. ملاک تقلید 166
- اشاره 168
- فصل ششم: مسائل مربوط به فوت مجتهد 168
- اشاره 169
- اشاره 169
- 1.1.6. حکم بقا بر تقلید میت 169
- 1.6. بقای بر میت 169
- 1.1.1.6. دامنۀ بقا 172
- 2.1.6. بقا بر میت 175
- 3.1.6. بقا بر میت، بدون رجوع به زنده 175
- 4.1.6. اجازه از اعلم در بقای بر میت 177
- 5.1.6. اجازۀ بقا بر میت با فوت مرجع دوم 178
- 6.1.6. تقلید از همۀ مراجع در مسئلۀ جواز بقای در تقلید 181
- 8.1.6. بقا بر میت درخصوص احتیاط واجب 182
- 7.1.6. بقای بر تقلید دربارۀ احتیاط بین دو نفر 182
- 3.6. تقلید ابتدایی میت 183
- 2.6. فوت مجتهد 183
- 1.4.6. با فوت مرجع، اجازۀ او از بین می رود 184
- 4.6. اجازه و اذن و وکالت، بعد از فوت 184
- 2.4.6. اذن و وکالت مجتهد بعد از فوت 184
- 1.5.6. صحیح بودن اعمال گذشته با فوت مجتهد 186
- 5.6. اعمال مقلد بعد از فوت 186
- 2.5.6. درصورت عدول به مرجع بعد و تعارض فتوا 191
- 3.5.6. اعمالی که به فتوای مرجع بعد درست باشد 191
- 4.5.6. عمل به احتیاط پس از فوت مرجع 193
- 6.6. تقلید میت بعد از تقلید از زنده 193
- 1.7.6. آیا پرداخت وجوهات به مجتهدی که فوت کرده است، جایز است 195
- 7.6. وجوهات بعد از فوت 195
- اشاره 196
- فصل هفتم: عدول از مجتهد زنده به مجتهد زندۀ دیگر در مسائل اختلافی 196
- 1.7. عدول بدون مجوز 199
- 2.7. قصد عدول به زنده و بازگشت به میت 199
- 3.7. رجوع بعد از عمل 200
- 4.7. اگر ازروی اشتباه به مرجع بعد رجوع کند 201
- 5.7. وظیفۀ پسر در انجام تکالیف والدین 201
- فصل هشتم: ولایت فقیه 202
- اشاره 202
- 2.8. ضرورت ولایت فقیه 203
- 1.8. معنای ولایت فقیه 203
- 2.3.8. احکام ولایی ولی فقیه 204
- 1.3.8. امر ولی فقیه 204
- 3.8. قلمرو ولایت فقیه 204
- 3.3.8. مقدم بودن اختیارات ولی فقیه بر اختیارات آحاد امت 205
- 4.3.8. اختلاف نظر ولی فقیه با نظر مرجع تقلید 205
- 1.4.8. مقصود از حاکم شرع 206
- 2.4.8. حکم حاکم جامع الشرایط 206
- 4.8. حکم حاکم 206
- 3.4.8. تشخیص حاکم در مرافعات 208
- 1.4.4.8. تعارض قوانین با فتوا 209
- 4.4.8. تعارض قوانین و فتوای مرجع تقلید 209
- 2.4.4.8. تعارض حکم و فتوا 210
- 1.5.4.8. اعلمیت در امور حسبیه 210
- 5.4.8. شروط حاکم شرع 210
- اشاره 210
- 5.8. رعایت قوانین 213
- 1.5.8. رعایت قوانین و مقررات 213
- اشاره 215
- فصل نهم: مسائل متفرقه 215
- 1.9. کتاب های فقهی مراجع 216
- 2.9. استفتائات کتبی خصوصی 218
- کتابنامه 223
5.8. رعایت قوانین
1.5.8. رعایت قوانین و مقررات
تخلف از مقررات دولت اسلامی جایز نیست (حضرت امام).(1)
نباید از قوانین و مقررات دولت که به تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان رسیده است، تخلف کرد (آیت الله مکارم).(2)
به طور کلی قوانین و مقرراتی که برای حفظ نظم و برای جلوگیری از اختلال نظام و ناامنی تصویب و اعلام شده است، لازم است رعایت شود و تخلف از آن ها جایز نیست. اگر کسی تخلف کرد و آن ها را نادیده گرفت، تعزیر او به هر نحو که حاکم شرع صلاح دانست، اعم از جزای نقدی یا شلاق، مشروع و بلامانع است (آیت الله فاضل).(3)
رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی تا به مقداری که اگر تخلف کند، سبب بروز تصادف و اختلال نظم می شود یا در آن احتمال خطر یا ضرر برای خود یا دیگری است، واجب است (آیت الله بهجت).(4)
رعایت مقرراتی که برای نظم جامعه وضع شده است، درهرحال واجب است. هرچند آن قوانین را دولت غیراسلامی وضع کرده باشد. دریافت حقوق در برابر عمل حلال، اشکال ندارد
1- سیدروح الله خمینی، استفتائات، ج2، س148و150.
2- ناصر مکارم شیرازی، استفتائات، ج1، س18.
3- محمد فاضل لنکرانی، جامعالمسائل، ج2، س1463.
4- محمدتقی بهجت، استفتائات، ج 4، ص570،س6513.