مجموعه رهیافت: احکام اجتهاد، احتیاط، تقلید صفحه 40

الاولی و الاحوط کذا، الاحوط الاولی کذا (آیات عظام گلپایگانی و صافی).(1)

5.5.4. وجه اختلاف تعبیر در عبارات فقها

وجه اختلاف تعبیرها، اختلاف ادله و فهم و استنباط فقیه از مفاد آن هاست؛ مثلاً در جایی که دلالت ادله بر حکمِ مسئله، صریح و قطعی نیست، اما به نظر فقیه حکم آن روشن و دلالتِ دلیل بر آن قوی است، تعبیر به «اقوا» می کنند و در جایی که حکم مسئله روشن است، به گونه ای که فقیه را به اظهار فتوا متمایل می کند (هرچند دلالت دلیل قوی نیست)، تعبیر به «بعید نیست» یا «ظاهراً چنین است» می کنند. در جایی که دلالت ادله بر حکم، به طوری ظهور دارد که فقیه را در مرز فتوا قرار می دهد (گرچه حتمی نیست)، شبهۀ قوی بر وجوب یا حرمت وجود دارد. در این حالات تعبیر به «احتیاط واجب...» می کنند و اگر شبهه قوت ندارد، تعبیر به «احوط» یا «احتیاط» (به نحو مطلق) می کنند و هکذا (آیت الله فاضل).(2)

6.5.4. فرق علم و اطمینان

در علم، احتمال خلاف وجود ندارد. در اطمینان احتمال خلاف وجود دارد؛ ولی ضعیف و در حدی که عقلا به آن اعتنا نمی کنند