مجموعه رهیافت: احکام اجتهاد، احتیاط، تقلید صفحه 53

1.5. تقلید از غیرمجتهد

تقلید از غیرمجتهد جایز نیست، هرچند از اهل علم باشد؛ همچنان که بر غیرمجتهد واجب است تقلید (یا احتیاط) کند، هرچند از اهل علم باشد (حضرت امام و آیات عظام گلپایگانی، صافی، فاضل، خویی، مکارم و سیستانی).(1)

2.5. مجتهد جامع الشرایط چه کسی است؟

اشاره

از مجتهدی باید تقلید کرد که مرد و بالغ و عاقل و شیعۀ دوازده امامی و حلال زاده(2) و زنده و عادل بوده و از مجتهدان دیگر اعلم(3) باشد

1- سیدمحمدکاظمطباطبایی یزدی، عروهالوثقی، ج1،تقلید، م19؛ محمدعلی اراکی؛ سیدمحمدرضاموسوی گلپایگانی؛ حسین نوری همدانی؛ سیدروح اللهخمینی؛ محمد فاضل لنکرانی؛ سیدابوالقاسمخویی؛ ناصر مکارم شیرازی؛ سیدعلیسیستانی؛ محمد فاضل لنکرانی، الاحکام الواضحه، تقلید، م3؛ سیدمحمدرضا موسوی گلپایگانی ولطف الله صافی گلپایگانی، هدایهالعباد، ج1،م22.
2- آیت الله سیدمحمود شاهرودی: «بنا بر احتیاط واجب حلال زاده باشد» (توضیح المسائل، م2).
3- .حضرت امام: «درصورت اختلاف بین فتوای اعلم و غیراعلم، اعلمیتشرط است.» آیت الله فاضل: «با علم به مخالفت یا احتمال مخالفت، ازاعلم تقلید کند.» آیت الله اراکی: «بنا بر احتیاط واجب، در مسائلی که می داندفتوای اعلم با غیراعلم اختلاف دارد و همچنین در مسائل محدودیکه می داند در یکی یا بعضی از آن ها اختلاف فتوادارند (شبهۀ محصوره)، باید از اعلم تقلید کند.» آیات عظام گلپایگانی و صافی: «مجتهدی کهانسان از او تقلید می کند، درصورت علم به مخالفت فتوای او بافتوای غیر، بنا بر احتیاط واجب باید غیر، اعلم ازاو نباشد؛ مگر اینکه فتوای غیراعلم موافق با احتیاط باشد.»آیت الله صافی: «یا فتوای اعلم شاذ باشد. دراین صورتباید به قولی عمل کند که احوط است.» آیات عظام خویی و تبریزی و سیستانی:«درصورتی که اختلاف فتوای مجتهدان در مسائل محل ابتلا هرچند اجمالاًمعلوم باشد، لازم است مجتهدی که انسان از او تقلید می کند، اعلمباشد.» آیت الله تبریزی: «در احکام شرعی الزامیباید از مجتهد اعلم تقلید کرد.» آیت الله نوری: «بنا بر اقوا درصورت علم به مخالفت فتوای او بافتوای غیر در مسائل مبتلابه، او باید اعلم باشد؛ مگر اینکهفتوای غیراعلم موافق با احتیاط باشد.» آیت الله زنجانی:«درصورتی که احتمال اختلاف فتوا بین مجتهدان در مسائل را بدهد.» آیت اللهناصر مکارم شیرازی: «تقلید از اعلم درصورت امکان، واجب استزمانی که علم تفصیلی به مخالفت فتوای به اعلم وغیراعلم داشته باشیم یا علم اجمالی به مخالفت در مواردابتلا داشته باشیم که در غیر این دو، تقلید غیراعلمجایز است. بنابراین در این صورتِ اخیر، دلیلیبرای وجوب فحص از اعلم نیست و در دو صورت اول فحص واجب است.»آیت الله بهجت: «اظهر، وجوب تقلید اعلم است درصورت عدم لزوم عسرشخصی در تشخیص اعلم یا در وصول به فتاوای او درجمیع مسائل و فرق آن ها.» آیت الله وحید: «درصورتی که بهاختلاف بین مجتهدان در فتوا دربارۀ مسائل محل ابتلا، اگرچه اجمالاً علمداشته باشد، باید اعلم باشد.» رهبر معظم انقلاب: «در مسائلی که فتوایاعلم با فتوای غیراعلم اختلاف دارد، بنا بر احتیاط واجب از اعلمتقلید کند.»