مجموعه رهیافت: احکام اجتهاد، احتیاط، تقلید صفحه 99

2.1.8.5. وجوب ارشاد جاهل به حکم

ارشاد جاهل بدون عسر و محذور، لازم است (آیت الله بهجت).(1)

ارشاد جاهل واجب است؛ مگر اینکه عذری برای مسئول باشد (آیت الله فاضل).(2)

ارشاد جاهل واجب است (آیت الله صافی).(3)

اگر مسئله محل اختلاف نباشد، ولی احتمال داده شود شخصی که آن را مرتکب می شود، به حکم مسئله نادان باشد، ظاهر این است که امرونهی او واجب است؛ مخصوصاً اگر (در ندانستن حکم) مقصر باشد. احتیاط این است که اولاً او را به حکم مسئله ارشاد کند؛ آنگاه اگر به آن اصرار کرد، انکارش کند؛ مخصوصاً اگر (جاهل) قاصر باشد (حضرت امام).(4)

چنانچه فردی در مسئله ای، از حکم شرعی بی اطلاع باشد و به سبب ندانستن مسئلۀ شرعی، واجبی را ترک یا حرامی را مرتکب شود، درصورتی که فردِ جاهل درصدد فراگیری است و احتمال تأثیر نیز وجود داشته باشد، ارشاد وی و یاددادن مسئلۀ شرعی به او واجب است؛ مگر در هنگام عسر و حرجِ تحمل ناپذیر یا ضرر چشمگیر.

1- محمدتقی بهجت، استفتائات،ج1، س112و115.
2- محمد فاضل لنکرانی، جامعالمسائل، ج2، س29 و ج3، س24: «کسی کهمسئلۀ شرعی می پرسد، چنانچه مسئله محل ابتلای او باشد وکسی نباشد پاسخ او را بدهد و برای یادگرفتن به جز سؤالراهی ندارد، اگر شما بدانید که وی عبادات را ازروی جهل بهمسئله و حکم آن، باطل انجام می دهد، ارشاد جاهل به حکم، واجب است؛ مگراینکه برای مسئول عذری باشد؛ ولی درخصوص انتخاب مرجع،تذکر لازم نیست.»
3- استفتای کتبی خصوصی.
4- سیدروح الله خمینی، تحریر الوسیله، ج1، کتاب امربه معروف، القولفی شرایط وجوبهما، م3.