- مقدمه 1
- اشاره 8
- احکام نگاه و معاینۀ پزشکی 10
- کلاس های مختلط 11
- ضمانت 11
- اشاره 13
- الف:تشریح جسد غیر مسلمان 14
- ب:تشریح جسد مسلمان 14
- ج:تهیۀ جسد و استخوان 16
- و:دیۀ تشریح و قطع عضو میّت 17
- ه :تماس با جسد 17
- ح:نگهداری جسد 18
- ز:خارج کردن اشیای قیمتی از بدن میّت 18
- اشاره 20
- احکام نگاه و لمس 22
- الف:معاینه 22
- نگاه و لمس در معاینه و درمان 23
- نگاه به عورت و لمس آن 23
- نگاه به نامحرم برای انجام تحقیقات پزشکی 24
- معاینات غیر درمانی 25
- مراجعه به پزشک غیر همجنس 26
- اشاره 27
- ب:تشخیص 27
- لزوم به کارگیری روش های تشخیص 27
- آزمایش های تحقیقاتی 30
- رادیولوژی 31
- اشاره 32
- ج:درمان 32
- افشای سرّ بیماران 34
- اجرت پزشکی 35
- احکام محتضر 37
- خاتمه 37
- اشاره 39
- حکم نگاه و لمس در دندانپزشکی 41
- طهارت و نجاست 41
- خون لای دندان 42
- طهارت دندان مصنوعی 42
- استفاده از دندان ساخته شده توسط غیر مسلمان 42
- استفاده از طلا 43
- روزه داری و کشیدن دندان 43
- اجرت دندانپزشکی 44
- اذن بیمار 44
- ضمان در دندانپزشکی 44
- اشاره 46
- نگاه پزشک و ماما 47
- مراجعه به پزشک در دوران بارداری 48
- عدم جواز درمان برای پزشک زن 49
- تجویز دارو در دوران حاملگی 49
- دخالت مردان در امور زایمان 49
- ارجاع پزشک به دیگران 49
- نگاه زنان دیگر 50
- ممنوعیت ورود افراد متفرقه به اتاق زایمان 50
- مواردی که می توان به پزشک مرد مراجعه کرد 51
- آموزش و فراگیری علوم پزشکی زنان 51
- سقط جنین 52
- آموزش عملی 52
- حکم سزارین 53
- استفاده از باقیمانده های زایمان 54
- احکام جنین سقط شده 54
- بیرون آوردن طفل از شکم مادری که از دنیا رفته 55
- فرزند متولد شده از مادر مرده 55
- دقّت در نسبتِ فرزند به مادر 55
- احکام بعد از ولادت 56
- اشاره 58
- حکم عقیم شدن دائمی 60
- عزل و احکام آن 62
- جلوگیری موقت 62
- دیۀ عزل 63
- دیۀ از بین بردن نطفه 63
- استفاده از دستگاه«آی،یو،دی» 64
- الزام بر جلوگیری 64
- وظیفۀ پزشک و عقیم سازی 65
- حکومت اسلامی و کنترل جمعیت 65
- اشاره 67
- اشاره 69
- الف:بارورسازی با اسپرم شوهر 69
- باروری با ارتکاب مقدمات حرام 70
- کِشت جنین در رحم زن بیگانه 70
- نسبت فرزند با رحم پرورش دهنده 71
- کِشت جنین در رحم حیوان 71
- مقصود از مقدمات حرام 71
- ب:بارورسازی با اسپرم مرد بیگانه 72
- اشاره 72
- نسبت فرزند باروری مصنوعی حرام با صاحبان اسپرم و 73
- از بین بردن جنین های اضافه 74
- احکام تولدیافتگان از باروری مصنوعی در محرمیّت و ازدواج 74
- ج:بارورسازی مصنوعی از نباتات 75
- د:تولید فرزند از طریق پرورش اسپرم 76
- ه -باروری و انعقاد نطفه از غیر اسپرم مرد و تخمک زن 77
- نسبت کودکان یک طرفه و مصنوعی 77
- اشاره 77
- ملحقات مباحث باروری مصنوعی 78
- فرزندان زایمان های زودرس و دیررس 78
- کاهش دوران حاملگی 78
- برداشتن بیضه و پیوند آن 79
- برداشتن تخمدان و پیوند آن 79
- اشاره 81
- حرمت سقط جنین و پیامدهای شرعی آن 83
- استفاده از قرص جلوگیری 84
- استفاده از دستگاه«آی،یو،دی» 84
- وجوب حفاظت مادر از جنین 84
- عدم جواز سقط جنین های اضافی 84
- لزوم حفظ جنین با دستگاه انکوباتور 85
- موارد جواز سقط جنین 85
- حکم سقط جنین کافر 86
- سقط جنین بعد از چهارماهگی 86
- موارد ضرورت سقط جنین 87
- عدم جواز سقط جنین بیمار و عقب مانده 88
- لزوم تأخیر مجازات اعدام برای زن باردار 89
- عدم جواز سقط جنین بر غیر مادر 89
- سقوط عدۀ زن باردار،با سقط جنینِ وی 89
- لزوم تجهیز جنین مرده 90
- وجوب دیۀ سقط جنین 90
- وجوب دیۀ سقط جنین،بر مباشر 91
- اطلاع رسانی پزشک به والدین دربارۀ چگونگی جنین 92
- وجوب کفّاره 93
- اخذ برائت پزشک قبل از اسقاط جنین 94
- مواردی که سقط جنین کفّاره ندارد 94
- تعیین مقدار دیۀ جنین بر حسب مراحل رشد 95
- موارد دیۀ اسقاط جنین در صورت تحقق عزل 96
- زمان دمیده شدن روح به جنین 96
- دیۀ سقط جنین دوقلو و بیشتر 97
- لزوم پرداخت دیۀ مادر و جنین 97
- دیۀ سقط جنینی که معلوم نیست پسر است یا دختر 97
- دیه جراحات وارده بر جنین 98
- اشاره 99
- معاینۀ عروس برای بررسی بکارت 101
- حکم ترمیم پردۀ بکارت 101
- آزمایش های قبل از ازدواج 101
- عیب هایی که موجب فسخ عقد می شوند 102
- ارش ازالۀ بکارت 102
- حجّیّت قول پزشک در اثبات عیب 104
- عیب هایی که موجب اختیار فسخ عقد نمی شوند 104
- حکم آمیزش زوجین در صورت بیماری واگیردار 104
- معاینۀ زن برای تشخیص عیب 104
- حکم ازدواج بعد از تغییر جنسیت 105
- حکم مهر بعد از تغییر جنسیت 105
- جرّاحی پوست به جهت زیبایی 105
- اشاره 107
- وجوب تغییر و مشخص کردن جنسیّت 109
- اذن شوهر در تغییر جنسیت 110
- تغییر جنسیت دوجنسی حقیقی 110
- اقدام به تغییر جنسیت توسط پزشک 110
- احکام شرعی بعد از تغییر جنسیت 111
- مواردی که موجب ضرورت اقدام به تغییر جنسیت نیست 111
- تکلیف همسران،بعد از تغییر جنسیت 111
- احکام دوجنسی ها 111
- تغییر جنسیت زن در زمان عدّه 112
- حکم مهر بعد از تغییر جنسیت 112
- احکام ارث،بعد از تغییر جنسیت 113
- محرمیّت بعد از تغییر جنسیت 113
- اشاره 115
- مرگ از دیدگاه فقهی و پزشکی 117
- مرگ مغزی و احکام آن 117
- مرگ ترحّمی و تجویز مرگ 119
- استفاده از اعضای بیماران مبتلا به مرگ مغزی 119
- اشاره 121
- جواز اهداء و خریدوفروش عضو 123
- وصیّت به اهدا و فروش عضو بعد از مرگ 124
- حکم پیوند با علم به مفید نبودن 124
- اذن ولیّ فقیه یا مجتهد جامع الشرائط برای قطع عضو 125
- تشویق برای اقدام به دادن عضو 125
- اذن اولیاء برای قطع عضو میّت 125
- قطع عضو میّت مسلمان برای نجات جان مسلمان 125
- پیوند عضو مسلمان به غیر مسلمان 126
- قطع عضو میّت غیر مسلمان 126
- قطع عضو میّت برای حفظ عضو مسلمان زنده 126
- شرایط جواز عمل جرّاحی 127
- قطع عضو انسان مشرف به موت 127
- پیوند جزئی از بدن انسان به خودش 127
- پیوند تخمدان زن اجنبی 127
- پیوند باقیمانده های زایمان 128
- محرم و نامحرم بودن در پیوند 128
- پیوند عضو قطع شده برای قصاص 128
- پیوند عضو قطع شده در اجرای حدّ 128
- برداشتن عضو محکوم به اعدام 130
- تخفیف در نوع مجازات به شرط واگذاری عضو 130
- پیوند اعضای حیوانات به بدن انسان 130
- اهدای عضو در برابر عفو از قصاص 131
- واگذار نمودن عضو برای پیوند به جای تعزیر 131
- پیوند زدن و کاشتن مو 131
- حکم به قطع و اهدای عضو برای تخفیف مجازات 131
- وضو و غسل با موی کاشته شده و پیوندی 132
- طهارت و نجاست موی مصنوعی 132
- غسل برای تماس با عضو قطع شده 133
- غسل و دفن عضو جدا شده از بدن زنده 133
- طهارت و نجاست عضو قطع شده 133
- نماز با عضو پیوندی 134
- اشاره 135
- نظر و لمس در هنگام تزریق و انتقال خون 136
- اهدای خون 137
- انتقال خون 137
- اهدای خون در حال روزه 138
- خریدوفروش خون 138
- گرفتن خون در صورت ضرر 138
- علم تزریق کننده به سلامت خون 139
- ضمان در خون گرفتن 139
- تزریق خونی که سبب بیماری شود 140
- تزریق خون ناسالم 140
- اشاره 141
- نگاه به بدن میّت نامحرم و لمس آن 142
- صدور گواهی از طرف پزشک 143
- کالبد شکافی 143
- اشاره 145
- ضمانت در آزمایشگاه 147
- تعریف ضمان 147
- احکام کلّی ضمانت در پزشکی 147
- ضمانت پزشک در تشخیص 148
- ضمانت در تجویز دارو 148
- ضمانت در تجویز دارو بر اساس حدس یا فراموشی 150
- ضمانت در درمان 150
- ضمانت در درمان با روش پرعارضه 151
- ضمانت در درمان پس از عمل جراحی 152
- ضمانت در درمان،نسبت به خانم های باردار 152
- ضمانت در فروش دارو 153
- ضمانت در تزریقات 154
- مباشرت پزشک در تزریق و استعمال دارو 154
- ضمانت ختنه کننده 155
- ضمانت در دندانپزشکی 155
- ضمانت در انتقال خون 155
- اخذ برائت از بیمار 156
- اشاره 158
- الکل 159
- مواد ضدّ عفونی 160
- خون 160
- داروها 160
- نخ بخیه 161
- فرآورده های خونی 161
- ادرار و مدفوع 161
- منی 161
- میّت 162
- وسایل آزمایشگاه 162
- قطعۀ جدا شده از بدن 163
- مردار 163
- موی پیوندی 164
- دهان و دندان 164
- خوردن غذای نجس یا ضرردار 165
- تماس بدن یا لباس با اشیای نجس 165
- خون آمدن دهان هنگام غذا خوردن 165
- اخلاط گلو و بینی 166
- اشاره 167
- اشاره 169
- طهارت و نجاست 169
- اشاره 170
- تطهیر کردن 170
- وضو 170
- وضوی وسواسی 171
- وضوی مسلوس و مبطون 172
- جلوگیری از خروج ادرار و مدفوع 173
- خون ریزی از دهان یا بینی هنگام وضو 174
- قطع نخاعی 174
- مبتلایان به سینوزیت 174
- وضو و غسل با لنز 175
- وضو با دست فلج یا قطع شده 175
- اشاره 176
- وضوی جبیره 176
- وضوی کسانی که دست های ناتوان دارند 176
- زخمِ بسته و چگونگی وضو 178
- جبیرۀ تمام عضو یا اکثر اعضای وضو 179
- مسح با دستی که جبیره دارد 179
- جبیرۀ بیش از حدّ معمول 180
- چسبیدن چیزی بر محل وضو 180
- نماز با وضوی جبیره ای 181
- اشاره 181
- غسل جبیره ای 181
- جبیره به سبب بیماری چشم 181
- نماز اول وقت با وضو یا غسل جبیره ای 182
- ضرر داشتن آب برای وضو و غسل 182
- تیمم 183
- تیمّم جبیره ای 183
- تیمّم نیابتی 183
- نماز با تیمّم 184
- تیمّم بدل از غسل و وضو 185
- چند تیمّم بدل از چند غسل 185
- باطل شدن تیمّم 185
- اشتباه خون حیض به دمل 186
- غسل 186
- باطل نشدن تیمّم بدل از غسل 186
- جنابت بیمار 186
- نفاس 187
- کیفیت نماز بیمار از نظر قبله 188
- وقت نماز 188
- نماز 188
- اشاره 189
- صحّت نماز با بدن و لباس نجس 189
- احکام بدن و لباس نمازگزار 189
- نماز با لباس خون آلود 190
- حکمِ خونِ کمتر از یک درهم 191
- خوب شدن بعضی از زخم های بدن 191
- تکبیره الاحرام 192
- اذان 192
- طهارت مکان 192
- نشستن در نماز 193
- کیفیّت نماز بیمار 193
- تأخیر برای ایستاده خواندن نماز 194
- رکوع در نماز نشسته 194
- آرامش بدن در حال رکوع 195
- ناتوانی از رکوع 195
- ناتوانی از سجدۀ کامل 196
- سجده کسی که در پیشانی،دمل دارد 196
- رعشه در سجده 197
- ناتوانی از سجده 197
- شرایط امام جماعت 198
- سرفه،آروغ و آه در نماز 198
- استعمال آمپول برای روزه دار 199
- فرو بردن اخلاط برای روزه دار 199
- خوب شدن بیمار قبل از ظهر 199
- بی هوشی پس از نیّت روزه 199
- قی کردن در حال روزه 200
- آروغ زدن در حال روزه 200
- اماله کردن و استفاده از شیاف 200
- ضرر داشتن روزه 201
- قضا و کفارۀ روزۀ بیمار 202
- از بین رفتن روزه به سبب مستی 202
- ادامۀ بیماری تا ماه رمضان سال بعد 203
- عدم وجوب قضاء روزه 203
- روزه و تشنگی زیاد 204
- طول کشیدن بیماری به مدت چند سال 204
- روزۀ زنی که زایمان او نزدیک است 204
- روزۀ زن شیرده 205
- استعمال اسپری در هنگام روزه 205
- کسی که به خاطر پیری روزه نمی گیرد 205
- زکات فطره 206
- خونریزی لثه و روزه 206
- معاملات 207
- حجّ 207
علاج را در تغییر جنسیت و مشخص کردن جنسیت واقعی بداند؛ج:اگر در شخص آثار یا تمایلات جنس مخالف باشد و عدم تغییر جنسیت باعث ارتکاب حرام شرعی یا قبح عرفی گردد.البته در همۀ موارد سه گانه باید حتّی المقدور از ارتکاب اعمال حرام خودداری شود و در صورت لزوم به مقدار ضرورت اکتفا گردد.
اقدام به تغییر جنسیت توسط پزشک
345- چون انجام عمل جراحی برای تغییر دادن جنسیت،مستلزم نگاه و لمس است،در صورتی پزشک می تواند به این کار اقدام نماید که تغییر جنسیت برای شخص ضرورت داشته باشد یا بدون ارتکاب نگاه و لمس حرام مثل تجویز دارو بتواند به این کار اقدام نماید.در این دو صورت بر اساس آنچه که در بحث نگاه و لمس نامحرم گذشت، (1)اقدام پزشک،شرعاً اشکال ندارد.
تغییر جنسیت دوجنسی حقیقی
346- دوجنسی حقیقی که آن را خنثای مشکل می نامند،اگر امکان داشته باشد با عمل جراحی از دوجنسی بودن خارج شود،اقدام به عمل جراحی اشکال ندارد،و ضرورت معالجه دربارۀ او در برخی از صورتها محقق و ثابت است.
اذن شوهر در تغییر جنسیت
1- (1) -فصل معاینه و درمان،احکام نگاه و لمس.