حدود و قصاص و دیات صفحه 155

بحث دوّم: در کشتن حیوانات است که حلال گوشت نباشد

، اما قابل تذکیه باشد، مانند شیر، و ببر و پلنگ و یوز، اگر یکی از اینها را ذبح کند باز مشهور آن است که تفاوت قیمت کشته و زنده را می دهد، و اگر بنحو دیگر تلف کند قیمت را می دهد، و اگر بعضی از اجزای آن قیمتی داشته باشد آن را از قیمت اسقاط می کنند، مانند فیل که دندان و استخوانش قیمت دارد، و اگر در قسم اوّل و در این قسم جنایت بر عضوی از اعضاء حیوان واقع شود مثل آن که چشمش را کور کند، یا پایش را بشکند اکثر گفته اند: ارش می دهد، یعنی تفاوت قیمت صحیح و معیوب، و بعضی گفته اند: مانند آدمی آن چه در حیوان دو تا است به قطع هر دو تمام قیمت را می دهد، و به قطع هر یک نصف قیمت مانند چشمها و دستها و پاها، و گوشها، و در احادیث معتبره وارد شده است که کسی که یک چشم حیوانی را کور کند ربع قیمت آن را می دهد، و بعضی از قدماء قائل شده اند و خالی از قوّتی نیست.

بحث سوّم: در کشتن حیواناتی است که قابل تذکیه نیستند، مانند سگ و خوک

سگ را قیمتی نمی باشد، و ملک کسی نمی شود، و به کشتن آن چیزی لازم نمی شود، مگر چهار سگ:

اوّل: سگ شکاری که تعلیم شکار کرده باشند، و بعضی گفته اند: قابل تعلیم بوده باشد، و خلاف است که مخصوص سگ سلوقی است، یا شامل هر سگی که تعلیم شکار کرده باشند هست؟ و سلوقی گفته اند: منسوب است به سلوق که قریه ای است از قریه های یمن، و دور نیست که سگ تازی باشد، و اکثر گفته اند: خصوصیتی به سلوقی ندارد، و در دیه آن خلاف است، و مشهور آن است که چهل درهم است، که موافق زرّ ده دانگی قدیم دو هزار و پانصد و بیست دینار است، و بعضی گفته اند: اگر قیمتش کمتر از این باشد قیمتش را می دهند، و بعضی گفته اند: مطلقا به قیمت قائل شده اند، و بعضی احتمال داده اند که برای سلوقی چهل درهم باشد، و برای سگهای دیگر قیمت.