آیین کیفری اسلام: شرح فارسی تحریر الوسیله ( حدود) جلد 1 صفحه 141

و امثال آن است؛ این جا احصان معنای لازم دارد - «المرأه المحصِنه أی المرأه العفیفه»؛ و بار دیگر، وجود شوهر مانع انحراف او شده است - «المرأه المحصَنه لأنّه أحصنتها الزوج» - که شوهر حالت احصان را در او ایجاد کرده است.(1)

موارد استعمال احصان در قرآن

اشاره

مرحوم صاحب مسالک پس از بیان معنای لغوی احصان می گوید: احصان در قرآن و شرع به معانی مختلفی به کار رفته است؛ در یک جا می فرماید: لِتُحْصِنَکُمْ مِنْ بَأْسِکُمْ (2) از ناراحتی های شما جلوگیری کند. در جای دیگر فرموده: فِی قُریً مُحَصَّنَهٍ (3) که محصنه را صفت برای قریه قرار داده است، یعنی روستاهایی که حالت قلعه و حصن دارند.

در شرع، احصان به معنای اسلام نیز آمده و در عین حال، تناسبش با معنای لغوی محفوظ است؛ زیرا، اسلام یک حالت حفاظت و تعهّدی برای انسان ایجاد می کند.

احصان در آیه ی شریفه فَإِذا أُحْصِنَّ فَإِنْ أَتَیْنَ بِفاحِشَهٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ (4) - اگر در حالت «احصان» مرتکب فاحشه ای شدند، باید عذاب شوند - دو گونه تفسیر شده است: برخی آن را به معنای اسلام در برابر کفر، و برخی دیگر آن را به بلوغ و عقل در مقابل جنون و صغر معنا کرده اند.

احصان به معنای حرّیت نیز به کار رفته است (راغب می گوید: گاهی حرّیت مانع انحراف می شود؛ زیرا، در حرّ شخصیّتی است که در عبد و کنیز نیست)، در قرآن کریم آمده است: فَإِنْ أَتَیْنَ بِفاحِشَهٍ فَعَلَیْهِنَّ نِصْفُ ما عَلَی الْمُحْصَناتِ مِنَ الْعَذابِ (5) اگر کنیزان مرتکب فحشا شدند، کیفر آنان نصف کیفر زنان آزاد و حرائر است.

گاه احصان به معنای تزویج و شوهر داشتن است: وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلاّ

1- (1) . مفردات راغب، ص 121، کتاب الحاء.
2- (2) . سوره ی انبیاء، 80.
3- (3) . سوره ی حشر، 14.
4- (4) . سوره ی نساء، 25.
5- (5) . سوره ی نساء، 25.