آئین کیفری اسلام جلد 3 صفحه 396

جهت اطلاقی ندارد تا بتوان به آن تمسّک کرد.

دلیل قول مشهور اطلاق آیه ی شریفه است که فرمود: «أو ینفوا من الأرض» اگر تبعید برای یک سال بود، باید آن را تقیید می کرد. از عدم تقیید استفاده می شود که برای تبعید، حدّ و اندازه ای نیست.

امام راحل رحمه الله در این مورد در تحریرالوسیله فرموده است: احتیاط این است که تبعید کمتر از یک سال نباشد؛ هرچند در بین سال توبه هم کرده باشد؛ ولی اگر توبه نکرد، نفی تا زمان توبه استمرار دارد. به عبارت دیگر، استمرار نفی و ادامه اش را تا زمان توبه قرار داده اند نه تا زمان مرگ. معلوم می شود ایشان همان قول محقّق و شهید ثانی رحمهما الله را پذیرفته اند.

دلیل قول سوّم: روایت مدائنی است که فرمود: «یفعل ذلک به سنه فإنّه سیتوب وهو صاغر ...»(1) تا یک سال با او معاشرت و مبایعه و ... نمی شود؛ پس زود است که توبه کند در حالی که خوار باشد. از این روایت استفاده می شود ملاک پایان حدّ نفی توبه است؛ زیرا، به طور معمول کسی که تا یک سال در تبعید بماند، توبه می کند.

این روایت ضعیف و مورد عمل مشهور نیز واقع نشده است تا ضعف سندش جبران شود؛ لذا، مشکل است بگوییم: «إستمرار النفی إلی أن یتوب»، بلکه باید گفت: «إلی أن یتوب». آیه ی شریفه بر قبولی توبه قبل از دستگیری دلالت دارد و ما دلیلی بر قبول توبه در حین اجرای حدّ نداریم.

نکته پنجم: اگر محارب بخواهد از تبعیدگاه به بلاد شرک برود، در روایت مدائنی می گفت «یقتل»(2) و اگر خود را به آن بلاد رسانید، می گفت: «قوتل أهلها».(3)

در این قسمت، از دو جهت بحث هست:

جهت اوّل: اگر محاربی تصمیم داشته باشد به بلاد کفر برود، نباید بگذارند به دولت شرک پناه ببرد. این مطلب را می توانیم از طبع قضیه استفاده کنیم؛ زیرا، ممکن است این فرد سبب انحراف دیگران شده و به عنوان مبلّغی بر ضدّ اسلام در آن جا فعالیّت کند؛ و

1- وسائل الشیعه، ج 18، ص 539، باب 4 از ابواب حدّ محارب، ح 4.

2- وسائل الشیعه، ج 18، ص 539، باب 4 از ابواب حدّ محارب، ح 2.

3- وسائل الشیعه، ج 18، ص 539، باب 4 از ابواب حدّ محارب، ح 3.