آئین کیفری اسلام جلد 3 صفحه 448

شرک آورد و از اسلام بیرون رفت. آیا او را توبه می دهند یا او را می کشند و توبه نمی دهند؟ امام علیه السلام نوشت: او را می کشند.

این روایت در خصوص مرتدّ فطری است. از مجموع روایات تفصیل بین مرتدّ ملّی و فطری استفاده می شود. فتاوای فقها نیز با آن موافق است.

استتابه ی مرتدّ

1- از روایاتی که مشتمل بر استتابه ی مرتدّ است، استفاده می شود این عمل بر حاکم شرع واجب است؛ زیرا، «یستتاب» جمله ی خبریّه در مقام انشا است که دلالت بر وجوب دارد.

2- در عبارت تحریرالوسیله درباره ی زن مرتدّ، استتابه مطرح نشده است؛ ولی در مرتدّ ملّی فرمود: «ویستتاب، فإن امتنع قتل، والأحوط استتابته ثلاثه أیّام» چه فرقی بین زن مرتدّ با مرتدّ ملّی است که در یکی مسأله استتابه مطرح شده و در دیگری نیامده است با آن که روایاتی که در خصوص زن مرتدّ رسیده، مشتمل بر این لفظ هست؟ مثلًا در موثقه ی عباد بن صهیب فرمود: «والمرأه تستتاب ...»(1) و در صحیحه ی ابن محبوب فرمود: «والمرأه إذا ارتدّت عن الإسلام استتیب ...».(2)

3- اگر زن مرتدّ یا مرتدّ ملّی پیش از مطالبه ی حاکم توبه کند، توبه اش قبول و موضوع استتابه منتفی می شود. پذیرش توبه متوقّف بر طلب حاکم نیست؛ امّا پس از طلب حاکم، اگر در مدّت مقرّر توبه کرد، آزاد می شود؛ وگرنه مرد مرتدّ کشته و زن مرتدّ به زندان ابد می افتد. این طور نیست که هر وقت مرتدّ توبه کند، توبه اش را بپذیرند.

با این بیان، اشکال بر عبارت تحریرالوسیله روشن می شود؛ زیرا، ایشان فرمود: «وتقبل توبتها فإن تابت أخرجت عن الحبس». در چه زمانی توبه اش پذیرفته می شود؟ اگر یک سال پس از استتابه ی حاکم شرع توبه کند، چه دلیلی بر قبولی توبه اش داریم تا او را از زندان آزاد سازیم؟ تعبیر تحریرالوسیله با روایات باب سازش ندارد.

در موثّقه عباد بن صهیب می گوید: «المرأه تستتاب فإن تابت وإلّا حبست فی السّجن»(3) و در صحیحه حسین بن محبوب می فرماید: «والمرأه إذا ارتدت عن الإسلام استتیبت فإن تابت وإلّا اخلدت فی السّجن ...»(4) در این دو روایت نفرمود: هر وقت توبه

1- وسائل الشیعه، ج 18، ص 550، باب 4 از ابواب حدّ مرتد، ح 4 و 6.

2- وسائل الشیعه، ج 18، ص 550، باب 4 از ابواب حدّ مرتد، ح 4 و 6.

3- وسائل الشیعه، ج 18، ص 550، باب 4 از ابواب حدّ مرتد، ح 4 و 6.

4- وسائل الشیعه، ج 18، ص 550، باب 4 از ابواب حدّ مرتد، ح 4 و 6.