آئین کیفری اسلام جلد 3 صفحه 455

بیان روایت معارض

شیخ طوسی رحمه الله روایتی در کتاب خلاف نقل کرده است که با مطالب بالا منافات دارد.

قال: الصبیّ إذا بلغ عشر سنین اقیمت علیه الحدود التامّه واقتصّ منه وتنفذ وصیّته وعتقه.(1)

فقه الحدیث: زمانی که کودک ده ساله شد، تمام حدود در موردش اجرا می گردد؛ و اگر مرتکب جنایت و نقص و قتلی شد، از او قصاص می شود؛ وصیّت و عتقش نیز نافذ است.

این روایت قابل استدلال نیست. زیرا، مشهور فقها، بلکه بالاتر از مشهور، برخلافش فتوا داده اند. علاوه آن که روایات زیادی در باب حدود وارد شده و به طور اطلاق می گویند: «لا حدّ علی الصبیّ والمجنون».(2) این روایات مورد عمل مشهور است. فتوای قوم اطلاق دارد و فرقی در عدم اجرای حدود بر کودک، بین کمتر از ده سال و بیشتر از آن نگذاشته اند. فقط به جهت مصالح عمومی و اجتماعی در مورد کودک، قائل به تعزیر هستند؛ امّا موضوع حدود الهی، شخص بالغ است.

در باب وصیّت غیر از مرحوم شیخ، برخی از فقها(3) به نفوذ وصیّت کودک ده ساله به بعد فتوا داده اند؛ ولی این دلیل نمی شود که در باب حدود نیز همین مطلب را بگویند.

عقل

در مورد مجنون نیز همه به اتّفاق بر عدم اجرای حدّ فتوا داده اند؛ فرقی نمی کند مجنون اطباقی باشد یا مجنون ادواری در زمان جنونش. فقط در باب زنا قولی به تفصیل بین زنای مجنونه بود که حدّی بر آن مترتّب نمی شد و زنای مجنون که حدّ داشت و روایتی(4) نیز مؤیّد این قول بود، ولی مشهور آن را ردّ کردند.

1- الخلاف، ج 3، ص 591 و 592، مسأله 20.

2- وسائل الشیعه، ج 18، ص 316، باب 8 از ابواب مقدّمات حدود، ح 1.

3- النهایه، ص 611؛ المقنعه، ص 667؛ المهذّب، ج 2، ص 119؛ المراسم، ص 206؛ الجامع للشرایع، ص 493 و ....

4- وسائل الشیعه، ج 18، ص 388، باب 21 از ابواب حدّ زنا، ح 2.