پرتو عنایات در بیان احکام حدود، قصاص، دیات صفحه 326

باید بپردازد .

( مسئله 1236 ) : چنانچه کسی خود را زخمی کند یا بکشد خون بها ندارد ، و چیزی بر عاقله و غیر آنان نیست .

( مسئله 1237 ) : جنایت عمدی کودک ( دختر ، پسر نابالغ ) و دیوانه حکم خطا را دارد ، و خون بهای آن بر عهده عاقله است .

( مسئله 1238 ) : جنایتی که انسان آزاد از روی خطای محض بر مملوک ( غلام ، کنیز ) کسی وارد می آورد ، عاقله اش عهده دار خون بهای آن است .

توزیع خون بها بر عاقله

( مسئله 1239 ) : در اندازه تقسیم خون بها بر عاقله سه قول است : 1 بر پولدار ( ثروتمند ) نیم دینار و بر فقیر ربع دینار است . 2 امام به حسب نظر خود ، خون بها را بر عاقله توزیع می کند ، به گونه ای که به هیچ یک اجحاف نشود . 3 دیه بر عاقله است و اندازه معین در سهم هیچکدام نیست . و همین قول اقوی است ، و اگر بعضی یا همه عاقله از اداء آن عاجز باشند . از عاجز ساقط است و کم و زیادی در پرداخت و توزیع نیست ، بلکه افراد عاقله در اداء خون بها مساوی هستند ، بلی مراعات ترتیب الاقرب فالاقرب ( مانند باب ارث ) در عصبه ( خویشان ) بهتر است .

( مسئله 1240 ) : اگر بعض افراد عاقله حاضر و بعضی دیگر غائب باشند ، خون بها از حاضر گرفته می شود ، و غایب نیز باید خون بها بپردازد ، و چنانچه بعض افراد عاقله در بین سال بمیرد ، قسط خون بهای وی ساقط می شود ، و اگر