مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 123

در جامعه ما نیز کسانی همین آهنگ را سر داده،با اقتباس و پیروی از بیان فوق گفته اند:

اگر مهم ترین دلیل حجیت خبر واحد،سیره عقلا باشد،وقتی که خبر واحد با حقوق انسان در تعارض قرار گیرد،به اقتضای همان سیره عقلا از حجیت می افتد و لذا باید احتیاط کنیم و در پی ادله و قراین محکم تری باشیم؛و بر این اساس،قایل شده اند که هر چه تکلیفی سنگین تر و منافی تر با«حقوق مسلّمه»باشد،خبری که از آن حکایت می کند،مشکوک تر و ضعیف تر تلقی می شود و از حجیت می افتد.لذا مسئله«قتل مرتد»،«سنگسار کردن»و چیزهایی از این قبیل را نمی توان با ادله مربوط به حجیت خبر واحد تحکیم کرد. (1)

د)بررسی شبهه

توضیحات این نظریه پردازان نشان می دهد این گونه ایرادها هر چند در قالب مبنای نوین اصولی ارائه می شود،در حقیقت از دیدگاه خاص آنها از«حقوق بشر»تراوش می کند.افزون بر این نواندیشان،برخی از فقها نیز معتقدند به علت شدت اهتمام به دماء،با سیره عقلا نمی توان خبر ثقه را درباره دماء حجت دانست. (2)به فرض هم که بگوییم عقلا در پذیرش خبر ثقه میان احکام جزایی و دیگر احکام تفاوتی قایل نیستند،باید گفت ثقه بودن راوی،مانع از تعمّد در کذب است،ولی تنها راه مسئله عدم خطا و سهو در نقل و در کتب و یا در نسخه خود و در نقل با وسایط متعدّد،همان اصول عقلایی مشکوکه الجریان در این موارد است (3)که طبیعتاً این اصول نمی توانند با قاعده احتیاط در دماء که قاعده مسلّم شرعی است،معارضه کند.

همه عموماتی که از عمل به ظن منع می نمایند،مؤید این دیدگاه اند و شاید بتوان گفت سیره عقلا بر عمل به خبر واحد،بر عمل ایشان به ظنون مبتنی است،در حالی که عمل به ظن بر اساس این عمومات ردع شده است.در این صورت،سیره نیز شرط حجیت خود را که عدم ردع است،از دست می دهد.

به علاوه،می دانیم شارع در موضوعات قضایی خبر واحد را حجت ندانسته،بینه

1- (1) .عبدالکریم سروش،مجله کیان،«فقه در ترازو»،ش 46،ص20.
2- (2) .سید احمد خوانساری،جامع المدارک،ج7،ص35.
3- (3) .یوسف صانعی در پاسخ به استفتایی درباره مجازات مدعی نبوت،به نقل از سایت www.feqh.org.