مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 177

دوم)عهدنامه مالک اشتر

این حدیث هر چند در تحف العقول به صورت مرسل نقل شده،ولی سند آن به سه طریق در الفهرست شیخ طوسی و نجاشی آمده است که برخی از این طریق ها معتبر یا صحیح است.

بنابراین،روایت مرسله صدوق،یعنی«ادروءوا الحدود بالشبهات»،با روایت مرسله تحف العقول که در حقیقت،مسند و دارای اعتبار و صحّت است،اعتبار می یابد. (1)این نامه به اندازه ای مشهور بوده که نجاشی به آن طریق داشته و آن را دارای سند دانسته است؛چنان که شیخ طوسی نیز همین مطلب را می پذیرد.بنابراین،عهدنامه امیر مؤمنان علیه السلام مسند خواهد بود.ممکن است درباره این روایت چنین اشکال کنند که جمله«وادروا الحدود بالشبهات»که در عهدنامه امیرمؤمنان علیه السلام به مالک در تحف العقول آمده،در نهج البلاغه در ضمن این عهدنامه نیامده است.از سوی دیگر،نمی دانیم سندی که برای این عهدنامه در الفهرست شیخ و نجاشی آمده،آیا برای نسخه تحف العقول است یا نسخه نهج البلاغه.بنابراین،نمی توان به یقین گفت روایت تحف العقول مسند است.

در پاسخ به این اشکال می توان گفت آنچه در نهج البلاغه نقل شده،تمامی عهدنامه نیست،بلکه گزیده ای از آن است و معلوم است که سند شیخ و نجاشی برای تمامی عهدنامه است،نه گزیده آن. (2)

آیت الله سید کاظم حائری در کتاب القضاء فی الفقه الاسلامی بحث مفصلی درباره سند عهدنامه مالک اشتر مطرح کرده،و در نهایت سند شیخ و نجاشی را با اشکالاتی مواجه دانسته است. (3)

1- (1) .رضا استادی،فصلنامه فقه اهل بیت،قلمرو قاعده درأ،ش 34.
2- (2) .برای آگاهی بیشتر ر.ک:سید عبدالزهراء حسینی خطیب،مصادر نهج البلاغه و أسانیده،ج3،ص430؛محمد حسن ربانی،مجله کاوشی نو در فقه اسلامی،«حکم و قضاوت بر اساس قرینه ها»،ش 33،ص185.
3- (3) .سید کاظم حائری،القضاء فی الفقه الاسلامی،ص51-66.