مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 184

ثالثاً:به دلیل روایاتی که بر اهمیت اقامه حدود تأکید و از تعطیلی حدود منع می کند،نمی توان این قاعده را به گونه ای تفسیر کرد که به تعطیلی حدود بینجامد.امکان دارد تصور شود میان این دسته روایات و روایاتی که مستند قاعده درأ قرار گرفت،نوعی تعارض وجود دارد،ولی این چنین نیست و این روایات به یکی از اصول سیاست جنایی اسلام اشاره دارد.در سیاست جنایی اسلام در کنار اینکه برای هر جرمی مجازات مناسب و متناسب در نظر گرفته شده،هیچ اصراری بر اثبات و اعلام وقوع جرم نیست و اسلام تلاش نمی کند همه جرایم را به مجازات برساند،اما در صورت اثبات جرم،به هیچ نحو اجازه نمی دهد در اجرای مجازات خللی وارد گردد و این تصور در ذهن مجرم پدید آید که پس از اثبات جرم می توان از مجازات گریخت؛مگر اینکه مجرم اصلاح شده باشد که در این صورت حاکم می تواند او را عفو کند.

ه)احتیاط در دماء

یکی از اصول مورد اهتمام شارع در مجازات ها،اصل احتیاط در دماء است که به تعبیرات متفاوتی در کلام فقها آمده است.عصمت دماء،حفظ دماء معصومه (1)و حفظ نفوس محترمه (2)از جمله این تعبیرهاست.بر اساس این اصل،در مواردی که با جان انسان ها در ارتباط است،باید نهایت دقت مبذول گردد تا یک نفس انسانی بیهوده تلف نگردد.ملا احمد اردبیلی می نویسد:

بدان که قتل امری است عظیم به دلیل اهتمام شارع به حفظ نفس؛چرا که نفس مدار تکالیف و سعادت است و به همین دلیل حفظ آن واجب شده است؛به گونه ای که جایز نیست ترک دفاع از آن تا کشته شود،بلکه دفاع از آن واجب است حتی اگر دیگری کشته شود،و عقل نیز فی الجمله این حکم را تأیید می کند. (3)

در کلام دیگر فقها نیز در موارد متعدد به این اصل استناد شده است. (4)بی گمان در

1- (1) .فاضل آبی،کشف الرموز،ج2،ص560.
2- (2) .سیدعلی،طباطبایی،ریاض المسائل،ج13،ص463.
3- (3) .محقق اردبیلی،مجمع الفائده و البرهان،ج13،ص88.
4- (4) .شهید ثانی،مسالک الافهام،ج12،ص117؛محقق خوانساری،مشارق الشموس،ج2،ص486؛سید علی طباطبایی،ریاض المسائل،ج14،ص99؛سید ابوالقاسم خویی،مبانی تکمله المنهاج،ج2،ص18و 138و 160.