مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 217

حفظ نفوس محترم دارد و راضی نیست هیچ بی گناهی به واسطه اجرای حدود به مجازات رسد.وجود قواعدی که ثمره اجرای آنها مجازات زدایی است،نظیر،قاعده درأ،احتیاط در دماء،تخفیف در حدود و...نیز مؤید این اهتمام شارع به حفظ نفوس محترم است.به قرینه این تأکید و اهتمام می توان ملاک حفظ نفوس محترم را بر مبغوضیت تعطیل حدود ترجیح داد.صاحب ریاض و صاحب جواهر نیز بر این ترجیح اذعان کرده،پذیرفته اند ضرر قتل نفس محترم بیش از ضرر تعطیلی حدود است. (1)به فرض که چنین ترجیحی وجود نداشته باشد،دست کم این دو ملاک با هم در تعارض قرار می گیرند و دلیلی بر ترجیح ملاک مبغوضیت تعطیل در دست نیست.در نتیجه،با فرض نبود هر گونه دلیل فقاهتی و اجتهادی،در هر صورت،چه ملاک حفظ نفوس را ترجیح دهیم و چه بر مساوات این دو ملاک نظر دهیم،نمی توان به صرف مبغوضیت تعطیلی حدود،لزوم اجرای آن را در عصر غیبت به اثبات رسانید.

گفتنی است می توان وجه جمعی نیز میان دو دسته ملاک ارائه داد.بر اساس مبغوضیت تعطیل حدود،لزوم اجرای همه حدود ثابت می شود و بر پایه لزوم حفظ نفوس محترم،می توان حدودی را که به قتل می انجامد،از این عموم خارج کرد.در نتیجه،حدودی که عادتاً قتل را در پی ندارند و به قتل نمی انجامند،همچنان برحکم لزوم اجرا و اقامه باقی می مانند.شاید به همین ملاک برخی از فقهای بزرگ همچون شیخ بهایی و سید عبدالله جزائری به تفصیل در جواز قایل شده اند. (2)

2-اختلال نظام

اشاره

روشن شد که صرف مبغوضیت تعطیل حدود،نمی تواند دلیل قابل قبولی برای جواز اجرای حدود در عصر غیبت پنداشته شود.شاید همین مسئله،سید شفتی را بر آن داشته تا به جای اکتفا به مبغوضیت تعطیل حدود،اختلال نظام ناشی از تعطیل حدود را یادآور شود:

هدف و انگیزه قانون گذار حکیم از وضع احکام حدود،«حفظ ناموس شریعت»و«مراقبت نفوس مردم»از ارتکاب جرایم حدی است که هلاکت نفوس