مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 22

بنابراین،به نظر نگارنده واژه حد را در روایات باید بر مطلق مجازات و عقوبت حمل کرد،مگر اینکه قرینه ای بر دیگر معانی وجود داشته باشد.

ب)حد در اصطلاح فقهی

اشاره

فقهای شیعه و سنی از همان آغاز معمولاً کتاب مستقلی را به مباحث حدود اختصاص می دادند،ولی عمدتاً بدون ارائه تعریفی از حد به سراغ جرایم حدی می رفتند و تک تک آنها را بررسی می کردند.ایشان به جای رویکرد مفهومی،رویکرد شمارشی را برگزیده و صرفاً به شمارش این حدود،بدون توجه به مفهوم حد مبادرت ورزیده اند.به همین دلیل،تا قرن های هفتم و هشتم هجری،مفهوم حد در اصطلاح فقهی چندان مورد توجه فقها قرار نگرفت و شاید پر بیراه نباشد اگر بگوییم«در روزگار ما حدود،حقیقت شرعیه ندارد آن سان که تا قرن هشتم حقیقت متشرعه نداشته و از آن به بعد،حقیقت فقهیه یافته و فقها عمدتاً به تعریف حدود پرداخته اند». (1)دست کم در خصوص فقهای شیعه این مسئله به تحقیق به اثبات رسیده است؛زیرا نخستین تعریفی که از حد در کتاب های شیعه یافتیم،به شرایع محقق حلی،از فقهای قرن هفتم بازمی گردد.

یکم)فقهای شیعه

محقق حلی در تعریف حد می نویسد:«ما له عقوبه مقدره یسمی حدا و ما لیس کذلک یسمی تعزیرا؛هر آن چه-از جرایم-که دارای عقوبت مقدر و معینی است،حدّ نامیده می شود». (2)

شهید ثانی در مسالک بر این تعریف اشکال کرده،آن را مانع اغیار ندانسته است؛چون برخی از اقسام تعزیرات را نیز دربرمی گیرد.این تعزیرات عبارت است از:

الف)کسی که در ماه مبارک رمضان با همسر خود همبستر شود(25 ضربه شلاق)؛

ب)کسی که با داشتن زن آزاد با کنیزی ازدواج و پیش از اذن از همسر آزاد با او مجامعت کند(12/5 ضربه شلاق)؛