مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 220

می شود؛زیرا گاهی مقصود از آن،حفظ و نگه داری حاکمیت اسلامی و جلوگیری از خدشه دار شدن آن به وسیله دشمنان داخلی و خارجی اسلام است (1)که می توان عنوان«حفظ بیضه اسلام» (2)را نیز به همین معنا یا دارای معنایی نزدیک به این دانست.به همین دلیل،مرحوم نائینی«تحفظ از مداخله اجانب و تحذّر از حیل معموله در این باب و تهیه قوه دفاعیه و استعدادات حربیه»را در لسان متشرعان،حفظ بیضه اسلام،و در بیان دیگران«حفظ وطن»نامیده است. (3)

گاهی هم مراد از آن،حفظ نظم در درون جامعه اسلامی و برقراری انضباط میان مردم و سازمان ها و دستگاه های اجتماعی است.حفظ نظام به این معنا،در مقابل اختلال و هرج و مرج به کار می رود.واژه مورد بحث،در بیشتر موارد در معنای دوم به کار رفته است». (4)

واژه«اختلال نظام»نیز همچون قرین خود در این دو معنا به کار می رود.برای مثال،علامه حلی در مسئله لزوم عصمت امام (5)و نائینی در ولایت حاکم (6)به این عنوان اشاره کرده اند که به معنای اول،یعنی حاکمیت و حکومت اسلامی اشاره دارد،ولی در بیشتر موارد کاربرد این واژه،معنای دوم،یعنی نظام معیشت و زندگی مردم،منظور فقها می باشد.برای مثال،صاحب جواهر در مسائل متعددی از جمله در رد اعتبار عدم ظهور فسق در شهادت و لزوم ظهور عدم فسق، (7)و عدم جواز اتفاق اهل بلد بر منع قاضی مبعوث (8)به این عنوان پرداخته است.شیخ انصاری نیر در مسائلی چون:عدم قبول

1- (1) .حفظ نظام در این معنا خود قابل تفکیک به دو معناست:1.دفاع از اسلام و سرزمین اسلامی و جان و مال مسلمانان؛2.حفظ و دفاع از حکومت اسلامی.(ر.ک:محمد حسین مهوری،مجله حکومت اسلامی،«حفظ نظام»،ش20-21)
2- (2) .ر.ک:ملامحسن فیض کاشانی،مفایح الشرائع،ج2،ص50.
3- (3) .محمدحسین نائینی،تنبیه الامه و تنزیه المله،ص5.
4- (4) .علی اکبر کلانتری،حکم ثانوی در تشریع اولی،ص214 و 215.
5- (5) .علامه حلی،تذکره الفقها،ج9،ص395.
6- (6) .آملی،کتاب المکاسب و البیع،تقریرات بحث النائینی،ج2،ص339.
7- (7) .محمدحسن نجفی،جواهر الکلام،ج13،ص286.
8- (8) .همان،ج40،ص40.