مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 279

پایان توقیع چنین عبارتی وجود دارد:«والسلام علیک یا اسحاق بن یعقوب کلینی»،و این گویای این است که هر دو از اهالی روستای کلین بوده اند. (1)

عدم اعتماد کافی

نقل نشدن این روایت در کافی عمده ترین اشکال،پس از شبهه در عدم وثاقت اسحاق بن یعقوب است.می دانیم حدیث،گمشده کلینی بود و تمام زندگی این بزرگوار وقف گردآوری و نگارش احادیث اهل بیت شد.با این همه و با وجود اینکه شیخ صدوق و شیخ طوسی،هر دو کلینی را راوی این توقیع از اسحاق بن یعقوب دانسته اند،این روایت در کافی نیامده است.این امر موجب قوّت گرفتن این احتمال می شود که ذکرنشدن در کافی به دلیل عدم اعتماد بوده است.

در پاسخ به این اشکال افزون بر احتمال تقیه،گفته شده که آوردن توقیع در کتاب کافی که فراوان در دسترس مردم بود،سبب می شد به زودی به دست خلیفه عباسی برسد و او بفهمد تنها راه دسترسی به امام مهدی علیه السلام شخص محمد بن عثمان بن سعید عمری است.بنابراین نقل توقیع در کتاب با حکمتی که در مسئله غیبت امام وجود دارد منافات داشت؛چون در روایات فراوانی آمده که آن حضرت به دلیل بیم از کشته شدن غایب شده است.به همین دلیل،کار محمد بن یعقوب کلینی عاقلانه بود که آن توقیع را در کتاب کافی نقل نکند.یکی از نکاتی که این مطلب را تقویت می کند،این است که اصلاً هیچ توقیعی در کتاب کافی نیامده است و ظاهراً روش در این کتاب چنین بوده که از مطالب خلاف تقیه درباره امام مهدی علیه السلام خالی باشد.علاوه بر پاسخ های پیشین می توان گفت از کجا می توان یقین داشت که کلینی آن توقیع را در هیچ یک از نوشته هایش نیاورده است.نقل نکردن آن در کتاب کافی دلیل نمی شود که در کتاب دیگری نیز آن را نیاورده باشد.شاید آن را در کتاب رسائل الائمه یا در کتاب دیگری آورده باشد؛به ویژه آنکه معمولاً چنین نویسندگانی رساله ها و نامه های ائمه را در کتاب جداگانه ای با عنوان«رسائل ائمه»و مانند آن می آوردند.همچنین می توان گفت کتاب کافی با دیگر کتاب ها فرق داشت.کافی مانند رساله عملیه بود تا در دسترس همه مردم قرار گیرد و نمی شد آن را مخفی کرد.بنابراین،ملاحظات یادشده را هم به همراه