- سخن ناشر 1
- اشاره 7
- 1-واژه شناسی حد 9
- اشاره 9
- اشاره 9
- اشاره 9
- حد 9
- ب)معنای اصلی واژه 10
- الف)ریشه واژه حد 10
- الف)حد در متون دینی 12
- 2-اصطلاح شناسی حد 12
- ب)حد در اصطلاح فقهی 22
- الف)انواع جرایم حدی در فقه اهل سنت 28
- 3-انواع جرایم حدی 28
- ب)انواع جرایم حدی در فقه شیعه 31
- اشاره 33
- 1-واژه شناسی تعزیر 33
- تعزیر 33
- 2-اصطلاح شناسی تعزیر 35
- الف)تعزیر در متون دینی 35
- ب)تعزیر در اصطلاح فقهی 38
- اشاره 39
- الف)به لحاظ ویژگی های کمّی و کیفی 39
- 3-تفاوت های حدود و تعزیرات 39
- ب)به لحاظ موضوع،نوع عقوبت و میزان مجازات 41
- الف)ارتکاب معصیت 42
- اشاره 42
- 4-موجبات فقهی اعمال تعزیر 42
- ب)اخلال در واجب 48
- ج)رفتار مفسده انگیز و خلاف مصالح عمومی 49
- 1-واژه شناسی مشروعیت 51
- 2-اصطلاح شناسی مشروعیت 51
- مشروعیت 51
- اشاره 51
- 1-واژه شناسی غیبت 54
- عصر غیبت 54
- 2-اصطلاح شناسی غیبت 55
- الف)غیبت در اندیشه کلامی شیعه 55
- ب)عصر غیبت در ادبیات فقهی 57
- لزوم عصمت امام 61
- اشاره 61
- اشاره 62
- اصل عدم ولایت 62
- 2-نگرش فقها به اصل عدم ولایت 63
- 1-مفهوم اصل عدم ولایت 63
- الف)استصحاب 65
- ب)توحید 65
- ج)آزادی انسان ها 66
- ولایت فقیه 68
- اشاره 68
- الف)مفهوم ولایت 69
- 1-تبیین مفهوم ولایت فقیه 69
- ب)مفهوم فقیه 70
- الف)ولایت مقیده فقیه 73
- اشاره 73
- 2-حدود اختیارات ولی فقیه 73
- ب)ولایت مطلقه فقیه 74
- ایران 76
- اشاره 76
- افغانستان 79
- دیگر کشورهای اسلامی 82
- اشاره 84
- اشاره 86
- اشاره 86
- متقدمین(فقهای پیش از محقق حلی) 86
- 1-سید مرتضی 86
- 2-شیخ طوسی 88
- 3-قطب الدین راوندی 89
- 4-طبرسی 92
- متأخرین(محقق حلی تا مقدس اردبیلی) 93
- 1-محقق حلی 93
- 2-فاضل آبی 95
- 4-فخر المحققین 96
- 2-شیخ بهایی 97
- 1-مقدس اردبیلی 97
- متأخر المتأخرین(مقدس اردبیلی تا معاصران) 97
- 3-میرزای قمی 98
- 4-شیخ انصاری 98
- 5-فقهای مشروطه خواه 100
- فقهای معاصر 101
- 1-سید احمد خوانساری 101
- 2-سید محمد شیرازی 102
- اشاره 105
- اشاره 105
- 1-لزوم شرایط اجتماعی خاص،برای اجرای حدود 105
- دلایل تحلیلی 105
- اشاره 105
- ب)جامعه توحیدی و مدینه فاضله 108
- ج)توجه به زمینه های اجتماعی جرم 112
- د)جامع نگری به احکام تربیتی اسلام 114
- 2-عدم حجیت خبر واحد در احکام شدید کیفری 116
- اشاره 116
- ج)شبهه عدم حجیت خبر واحد در احکام شدید کیفری 122
- د)بررسی شبهه 123
- ه)چند نکته 125
- 1-اجماع منقول از ابن ادریس و ابن زهره 127
- اشاره 127
- دلایل نقلی 127
- الف)احتمال ها در تفسیر ظاهر کلام ابن ادریس 129
- ب)بررسی احتمالات 130
- اشاره 138
- 2-روایت اشعثیات 138
- الف)بررسی سند 140
- ب)اشکال های سندی کتاب اشعثیات 141
- ج)بررسی دلالت واژگان 153
- د)اشکال دلالی 167
- اشاره 170
- 3-قاعده درأ 170
- الف)فقها و قاعده درأ 171
- ب)مستند روایی قاعده درأ 173
- ج)رجال شناسی و درایت حدیث 175
- د)مفهوم شناسی 178
- ه)احتیاط در دماء 184
- دیدگاه فقها 190
- 1-بر اساس دیدگاه جواز اقامه حدود 191
- اشاره 191
- نقد و بررسی 191
- 2-بر اساس دیدگاه عدم جواز اقامه حدود 192
- اشاره 195
- اشاره 197
- متقدمین 197
- 1-شیخ مفید 197
- 2-شیخ طوسی 198
- 3-سلّار 199
- 1-علامه حلی 200
- متأخرین 200
- 2-شهید اول 201
- 4-فاضل مقداد 202
- 5-محقق کرکی 203
- 1-مقدس اردبیلی 204
- 6-شهید ثانی 204
- متأخرِ متأخرین 204
- 2-فیض کاشانی 205
- 4-محقق نراقی 206
- 5-صاحب جواهر 207
- 1-امام خمینی 209
- فقهای معاصر 209
- استفتائات 212
- اشاره 212
- 2-مقام معظم رهبری 213
- 4-سید عبدالکریم موسوی اردبیلی 213
- 3-ناصر مکارم شیرازی 213
- اشاره 215
- اشاره 215
- اشاره 215
- دلایل تحلیلی 215
- 1-مبغوضیت تعطیلی حدود 215
- ب)اشکال ها 216
- اشاره 217
- 2-اختلال نظام 217
- الف)دیدگاه فقها 218
- ب)مفهوم حفظ و اختلال نظام 219
- د)نقد و بررسی 223
- 3-وجود فلسفه و مصلحت تشریع حدود 223
- اشاره 223
- الف)دیدگاه فقها 225
- ب)روش دیگر استدلال 227
- 4-استناد به ولایت حسبه 228
- اشاره 228
- الف)مفهوم شناسی حسبه 229
- ب)ولایت حسبه و اقامه حدود 232
- ج)اشکال ها 233
- اشاره 237
- اشاره 237
- دلایل نقلی 237
- 1-اطلاق ازمانی ادله حدود 237
- ب)نقد و بررسی 239
- اشاره 245
- الف)بررسی سند روایت 245
- 2-روایت حفص بن غیاث 245
- اشاره 254
- 3-مقبوله عمر بن حنظله 254
- 4-معتبره ابی خدیجه سالم بن مکرم الجمال 267
- اشاره 267
- الف)بررسی سند روایت 268
- ب)بررسی دلالت روایت 269
- 5-توقیع شریف حضرت صاحب الزمان عجّل الله تعالی فرجه الشریف به اسحاق بن یعقوب 275
- اشاره 275
- یکم.بررسی سند توقیع شریف 276
- دوم.بررسی دلالت توقیع 280
- الف)روایات منع از تعطیل حدود 286
- 6-دیگر روایات 286
- ب)روایات اهمیت اجرای حدود 289
- ج)روایت ابی عبیده 290
- د)نبوی مشهور:«علماء امتی کانبیاء بنی اسرائیل» 292
- ه)حدیث اللهم ارحم خلفائی 293
- و)روایت«مجاری الامور» 294
- ز)برداشت نراقی از مجموع روایات 295
- ح)جمع بندی روایات 296
- اشاره 298
- اشاره 298
- اشاره 298
- عموم مردم 298
- 1-اقامه حدود در جرایم خاص 298
- الف)ساب النبی و الائمه 299
- ج)قتل در فراش 300
- الف)اقامه حد بر عبد 302
- اشاره 302
- ب)اقامه حد بر ولد و زوجه 303
- ج)اقامه حد از سوی ظالمین 304
- اشاره 305
- 1-تعریف حاکم جور 305
- حاکم جور 305
- 2-دلایل مشروعیت اقامه حدود توسط حاکم جور 306
- اشاره 306
- الف)عدم اختصاص واژه امام به معصومان علیهم السلام 306
- ب)سیره عملی معصومان 308
- ج)منع از تعطیل حدود 309
- فقیه یا ولی فقیه 312
- پژوهشی 322
- اشاره 324
تعزیر
اشاره
برای شناخت مفهوم تعزیر نیز ابتدا به واژه شناسی و شناخت مفاهیم لغوی،فقهی و کاربرد آن در روایات می پردازیم و در ادامه،تفاوت های حدود و تعزیرات را به منظور بازشناسی و تمایز این دومفهوم بررسی می کنیم.در پایان،از موجبات فقهی اعمال تعزیر بحث می نماییم تا موارد ثبوت تعزیر در فقه اسلامی شناخته شده،ضمن تمایز آن از مفاهیم نوپیدا،ملاک هایی که موجب رخ کردن این مفهوم می شود،عرضه گردد.
1-واژه شناسی تعزیر
اجمالاً در آثار بیشتر لغویان،مانند قاموس فیروزآبادی،مفردات راغب،نهایه ابن اثیر،جمهره اللغه ابن درید،مصباح المنیر فیومی،مغرب مطرّزی،مختار الصّحاح،منتهی الارب،معیار اللغه و...جمله«التعزیر ضرب دون الحدّ؛تعزیر،زدن کمتر از حدّ است»، (1)یا با اندکی تفاوت آمده است. (2)
آنچه از کلمات لغت شناسان برمی آید این است که ایشان در تبیین تعزیر،دودسته اند:
الف)عده ای معنای اصلی آن را یک چیز می دانند:نصرت،منع یا تأدیب،و دیگر معانی را بدان برگشت می دهند. (3)بدین ترتیب،شاید بتوان گفت واژه تعزیر مشترک معنوی است.
1- (1) .فیروزآبادی،قاموس المحیط،ج2،ص125؛راغب اصفهانی،مفردات غریب القرآن،ص333؛ابن اثیر،النهایه،ج3،ص328؛ابن درید،جمهره اللغه،ج2،ص321؛فیومی،المصباح المنیر،ص557؛مطرزی،المغرب فی ترتیب المعرب،ج2،ص42؛محمد بن ابی بکر رازی،مختار الصحاح،ص338؛عبدالرحیم صفی پور،منتهی الارب فی لغه العرب،ص827؛میرزا محمدعلی شیرازی،معیار اللغه،ج1،ص463.
2- (2) .قابل توجه اینکه با دقت در کلام لغویان،به روشنی معلوم می شود سخن آنان در معنای تعزیر،برگرفته از کتاب های فقهی و کلمات اهل شرع است.این بدین معناست که برخی اهل لغت میان حقیقت لغوی و حقیقت شرعی یا فقهی دچار خلط شده اند.همین مطلب موجب شده تاج العروس بر برخی از ایشان خرده بگیرد.ایشان کسانی را که«ضرب دون الحد»را معنای لغوی تعزیر دانسته اند،گرفتار اشتباه دانسته و به برخی دیگر از اشتباه های آنان در نقل حقیقت شرعی به جای لغوی اشاره کرده است.در مقابل،به تمجید از کسانی پرداخته که«ضرب دون الحد»را برگرفته از یکی از معانی تعزیر دانسته اند.(زبیدی،تاج العروس،ج7،ص212)
3- (3) .ابن اثیر،النهایه فی غریب الحدیث،ج3،ص228؛ابن سلام،غریب الحدیث،ج4،ص22؛خلیل بن احمد،کتاب العین،ج1،ص351.