مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 35

بنابراین،چنان که در معنای حد گذشت،نوعی از تعیین و تحدید در معنای حد نهفته است که آن را از دیگر واژه های به ظاهر مترادف متمایز می سازد.

2-اصطلاح شناسی تعزیر

الف)تعزیر در متون دینی

یکم)تعزیر در قرآن

در قرآن ریشه«عزر»سه بار ضمن کلمات وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ ،وَ عَزَّرُوهُ و وَ تُعَزِّرُوهُ آمده که ظاهراً به معنای«تفخیم و تعظیم»به کار رفته است و معنای عقوبت ندارد. (1)

در آیه 157 سوره اعراف،تعزیر به معنای نصرت و یاری کردن یا حمایت و یاری کردنی آمده که آمیخته با احترام باشد. (2)در مجمع البحرین طریحی آمده است:

قوله تعالی «وَ تُعَزِّرُوهُ» ای تعظموه،و فی غیر هذا الموضع،تمنعوه من عزرته:منعته.و تعزروه تنصروه مره بعد اخری.و فی بعض التفاسیر تنصره باالسیف،والتعزیر،ضرب دون الحد،و هو اشدالضرب. (3)

از دیدگاه او، «تُعَزِّرُوهُ» درسوره فتح،همان تعظیم و تکریم،و در موارد دیگر به معنای«منع»است.

راغب اصفهانی برترین معنا را از تعزیر ارائه کرده،آن را به معنای حمایت و یاری کردنی گرفته که با احترام و بزرگداشت آمیخته باشد. (4)وی پس از این که«ضرب دون الحد»را یکی از معانی تعزیر می شمارد،می گوید:«این معنا نیز به معنای سابق(یاری

1- (1) . وَ لَقَدْ أَخَذَ اللّهُ مِیثاقَ بَنِی إِسْرائِیلَ وَ بَعَثْنا مِنْهُمُ اثْنَیْ عَشَرَ نَقِیباً وَ قالَ اللّهُ إِنِّی مَعَکُمْ لَئِنْ أَقَمْتُمُ الصَّلاهَ وَ آتَیْتُمُ الزَّکاهَ وَ آمَنْتُمْ بِرُسُلِی وَ عَزَّرْتُمُوهُمْ وَ أَقْرَضْتُمُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً لَأُکَفِّرَنَّ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ لَأُدْخِلَنَّکُمْ جَنّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ فَمَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ مِنْکُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَواءَ السَّبِیلِ .(المائده،آیه12)اَلَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الْأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوباً عِنْدَهُمْ فِی التَّوْراهِ وَ الْإِنْجِیلِ یَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ یُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّباتِ وَ یُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبائِثَ وَ یَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَ الْأَغْلالَ الَّتِی کانَتْ عَلَیْهِمْ فَالَّذِینَ آمَنُوا بِهِ وَ عَزَّرُوهُ وَ نَصَرُوهُ وَ اتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِی أُنْزِلَ مَعَهُ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ .(لأعراف،آیه157) إِنّا أَرْسَلْناکَ شاهِداً وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً (الفتح:8)لِتُؤْمِنُوا بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُعَزِّرُوهُ وَ تُوَقِّرُوهُ وَ تُسَبِّحُوهُ بُکْرَهً وَ أَصِیلاً .(الفتح،آیه9)
2- (2) .خوانساری،شرح وتفسیر لغات قرآن،ج3،ص159.
3- (3) .طریحی،مجمع البحرین،ج3،ص172.
4- (4) .راغب اصفهانی،مفردات غریب القرآن،ص333.