کتابخانه بالقرآن

مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 40

صفحه 40

اول:تعزیر،از ناحیه کثرت،محدود به ما دون الحد است،ولی از نظر قلّت،محدودیت ندارد.حدود،از نظر کثرت و قلّت،محدود و معین بوده،این مهم ترین فرق میان این دو است.

دوم:تعزیر برده و انسان آزاد،یکسان است،ولی حدود چنین نیست.

سوم:میزان تعزیر،بستگی به شدت وضعف جرم،مثل خطرناک بودن،خیلی خطرناک و کم خطرناک بودن بستگی دارد؛درحالی که در حدود،پایین ترین مرتبه تحقق جرم برای تحقق جرم حدی کافی است. (1)

چهارم:تعزیر تابع معصیت نیست،بلکه تابع مفسده است.از این رو،گاه هرچند مرتکب،مسئولیت کیفری نداشته باشد،مثل کودک و مجنون،اعمال مجازات تعزیری مانعی ندارد،ولی حدود چنین نیست.

پنجم:اگر معصیت،کوچک یا بسیار کوچک باشد،یا اصلاً تعزیر نمی شود و یا کم،تعزیر می گردد. (2)

ششم:تعزیرات،با توبه ساقط می شود،ولی همه حدود،چنین نیست؛گرچه اختلاف نظر وجود دارد.

هفتم:حاکم شرع در انتخاب میزان تعزیر(از 1،تا 74 شلاق)و نوع آن(مثل انتخاب حبس به جای شلاق،یا تبدیل زندان به جریمه مالی)مخیر است،ولی در حدود اختیار ندارد،مگر بنا بر قول به تخییر حاکم شرع در انتخاب مجازات محارب.

هشتم:تعزیر بر اساس وضعیت بزهکار،بزه دیده و بزه ارتکابی مختلف می شود؛در حالی که حدود این گونه نیست.

1- (1) .مثلاً:تفاوتی نیست میان کسی که یک جرعه شراب نوشیده و کسی که یک جام سر کشیده است.همچنین است در حد سرقت،که کم و زیاد بودن در آن فرق ندارد.در سرقت،چه یک چهارم و چه بیشتر باشد فرق ندارد.در زنا نیز ادنی مرتبه(غیبوبه الحشفه)برای تحقق جرم زنا کافی است و میزان حد،به میزان فعل،بستگی ندارد.
2- (2) .باید توجه داشت هر تعزیری مجازات نیست.ممکن است تعزیر به صورت موعظه انجام شود؛چنان که امیرالمؤمنان فرمود:«چه بسیار گناهانی هستند که مجازاتشان صرفاً به همین است که مجرم را به ارتکاب عمل تذکر دهی».(آمدی،غرر الحکم و درر الکلم،ج1 ص417)