مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 47

چهارم)ارتکاب گناهان کبیره

آیا ارتکاب هر گناهی اعم از صغیره و کبیره،در صورتی که مشمول حد شرعی نباشد،مستلزم تعزیر است؟به عبارت دیگر،آیا تعزیر فقط شامل گناهان کبیره است یا گناهان صغیره را نیز در برمی گیرد؟

از عبارت برخی از فقها استفاده می شود که تعزیر شامل آن دسته از گناهان کبیره و صغیره ای می شود که برای آن حدی تعیین نشده است. (1)بعضی از فقها نظیر امام خمینی،شمول تعزیر را بر گناهان صغیره و کبیره منوط به تحقق اجماع بر تحریم آن می دانند، (2)ولی بعضی دیگر اختصاص تعزیر را به گناهان کبیره مبنی بر اجماع علما و صراحت نصوص وارده می کنند و معتقدند درباره تمام گناهان کبیره،اعم از انجام گناه یا ترک واجب که از کسی عالما"و عامدا" سر می زند،قابل اجراست. (3)به هر حال مشهور فقهای شیعه ارتکاب گناهان کبیره را موجب ثبوت تعزیر دانسته اند؛هرچند در شمارش آن ها باهم اختلاف دارند. (4)

پنجم)کیفر مکمل در جرایم حدی

در مواردی نیز تعزیر با عنوان کیفر مکمل در کنار حد قرار می گیرد؛مثلاً از نظر فقهای شافعی حد شراب خواری،چهل تازیانه است و اگر زاید بر آن حکم شود،تعزیر

1- (1) .محقق حلی،شرایع الاسلام،ج4،ص948 و شیخ طوسی،المبسوط،ج8،ص 66-69.
2- (2) .حسین کریمی،موازین قضایی از دیدگاه امام خمینی،ج1،ص 167و168-172.
3- (3) .ناصر مکارم شیرازی،مجله نور علم،«مسأله تعزیرات در اسلام»،شهریور1363،ص 64.
4- (4) .برای آگاهی از دیدگاه های فقها در معنای کبیره و تعداد آن،ر.ک:محمدحسن نجفی،جواهر الکلام،ج13،ص310.