مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 48

خواهد بود. (1)فقهای امامی نیز زنا را در زمان یا مکان های شریف،افزون بر حد،مستوجب تعزیر می دانند. (2)ماده106 قانون مجازات اسلامی نیز مقرر می دارد:«زنا در زمان های متبرکه،چون اعیاد مذهبی و رمضان و جمعه و مکان های شریف چون مساجد،علاوه بر حد،موجب تعزیر است».

از حکم فقها مبنی بر جواز یا لزوم تعزیر در مواردی که حد در آنها تشریع نشده،می توان این گونه برداشت کرد که تعزیر با وجود قصاص و دیه منتفی نیست و در این موارد با صلاحدید قاضی جمع عقوبت تعزیر با قصاص و دیه امکان پذیر است،ولی از نظر برخی فقهای عامه،چون تعزیر به منظور اصلاح مجرم است و با قصاص نفس این موضوع منتفی است،جمع قصاص نفس و تعزیر ممکن نیست. (3)

ب)اخلال در واجب

در میان فقهای شیعه،ابوالصلاح حلبی و برخی دیگر از ایشان تصریح می کنند که افزون بر ارتکاب حرام،اخلال به هر واجبی نیز موجب تعزیر است. (4)به نظر می رسد از نظر این فقها،معصیت،اعم از ترک واجبات و انجام محرمات است.ترک واجب از نظر برخی از ایشان،از سویی شامل واجب عقلی مانند مستقلات عقلی است که عقلای جهان همگی بر لزوم اعمال بایسته و قبح اعمال ناشایست اتفاق نظر دارند،مثل وجوب رد امانت و قضای دین،و از دیگر سو دربرگیرنده واجب شرعی مثل اقامه نماز و پرداخت زکات است. (5)همچنین فرقی نیست میان اینکه معصیت در برابر خداوند یا در برابر حقوق مردم یا هر دو باشد.

1- (1) .محیی الدین نووی،المجموع،ج20،ص113.
2- (2) .ابوالصلاح حلبی،الکافی فی الفقه،ص420 و امام خمینی،تحریر الوسیله،ح2،ص468.
3- (3) .عامر عبدالعزیز،التعزیر فی الشریعه الاسلامیه،ص63-36-67و68.این استدلال ضعیف به نظر می رسد؛زیرا هدف از اجرای تعزیر فقط اصلاح مجرم نیست و اهداف دیگری مثل تحذیر دیگران از ارتکاب جرم مشابه نیز مورد توجه است.افزون بر آن،قصاص نفس از حقوق اولیای دم است،ولی اجرای تعزیر غالبا"با حقوق جامعه در ارتباط دارد و نباید منعی در جمع این دو مجازات باشد.
4- (4) .ابوالصلاح حلبی،الکافی فی الفقه،ص416 و محقق حلی،شرائع الاسلام،ج4 ص168.
5- (5) .ابن ادریس،السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی،ص535.