مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 69

بر این اساس،با توجه به اینکه ولایت فقیه از مبانی دیدگاه جواز است،ضروری است این نظریه بررسی شود،ولی به دلیل گستردگی موضوع و محدودیت هایی که این نوشتار با آن دست به گریبان است،نمی توان بحث تفصیلی در این زمینه صورت داد.از این رو،در ادامه به اختصار مفهوم ولایت فقیه و دیدگاه های موجود درباره آن را بازبینی خواهیم کرد.

1-تبیین مفهوم ولایت فقیه

الف)مفهوم ولایت

«ولایت»را لغویان از ریشه«وَلی»به معنای پیوستگی و قرابت می دانند که از آن واژه های فراوانی اشتقاق یافته است. (1)«ولایت»را در تلفظ به فَتح«واو»و کسر«واو»هر دو می توان خواند و«امارت»و«تدبیر»از معانی و مفاهیمی است که لغت شناسان برای«ولایت»برشمرده اند.افزون بر این دو معنا،معانی دیگری که در فرهنگ های لغت برای«ولایت»به چشم می خورد عبارت اند از:محبّت،نصرت،سلطان،قیام به امر خطه و موطن هر کس. (2)

در قرآن کریم و روایات اهل بیت نیز واژه«ولایت»مفهوم لغوی و عرفی خود را حفظ کرده،کاربرد ولایت در امارت و حاکمیت سیاسی،گستردگی و شیوع خاص دارد؛به طوری که شاید بتوان انصراف«ولایت»را به امارت و تدبیر ادعا کرد.مثلاً در آیه ولایت إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ 3 به باور مفسّران شیعه،منظور از ولی،تدبیر و اولویت در تصرف است. (3)در روایت متواتر غدیر نیز این معنا را از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله شاهدیم:«من کنت مولاه فهذا علی مولاه». (4)در نهج

1- (1) .ابن فارس،معجم مقائیس اللغه،ج6،ص141 و راغب اصفهانی،المفردات و غرایب القرآن،ص533.
2- (2) .ابن منظور, لسان العرب, ج15, ص400-402; طریحی, مجمع البحرین, ج1, ص455-854؛علی اکبر دهخدا،لغت نامه دهخدا.
3- (4) .سید محمدحسین طباطبایی, المیزان فی تفسیر القرآن, ج6, ص12،11 و 14-24.
4- (5) .کلینی, الاصول من الکافی, کتاب الحجّه, ج1, ص289.