مشروعیت اقامه حدود و تعزیرات در عصر غیبت صفحه 70

البلاغه نیز واژه«والی»هیجده بار،و«ولاه»-جمع و الی-پانزده بار،و«ولایت و ولایات»نُه بار به کار رفته و در تمامی این موارد،همان مفهوم امارت و حکومت سیاسی مقصود است. (1)

در فقه نیز«ولایت»در همان معنایی به کار می رود که در لغت و عرف عرب زبانان رواج دارد و در کتاب و سنت نیز بدون تغییر استفاده شده است.در فقه،«ولایت»حکمی وضعی است که برای احکامی تکلیفی،مثل جواز تصرّف ولی و ممنوعیت تصرّف دیگران موضوع قرار می گیرد. (2)برخی فقها«ولایت»را این گونه تعریف کرده اند:«الولایه هی الاماره و السلطنه علی الغیر فی نفسه او ماله او امر من اموره» (3)تأمّل در این تعریف نشان می دهد همان محتوای لغوی و مفاد عرفی در اصطلاح شرعی حفظ شده است.

ب)مفهوم فقیه

واژه فقیه،صفت مشبهه بوده،از«فقه»مشتق شده است و بر استمرار و دوام وصف فقاهت دلالت می کند.به همین دلیل،شناخت مفهوم«فقیه»با تعریف«فقه»میسر می گردد.واژه«فقه»که از شکافتن و پیروزی اشتقاق یافته، (4)در لغت به معنای فهم و علم و ادراک است. (5)بیشتر لغت شناسان،فقه را همان فهم و علم می دانند و برخی آن را به فهم و درک سخن دیگران مختصّ می کنند، (6)ولی تأمّل در کاربرد این واژه نشان می دهد«فقه»اگرچه منحصر به فهم کلام نیست،مرادف علم و آگاهی نیز نمی تواند باشد.«فقه»اخصّ از علم و معرفت است و ادراک اشیای خفیه را«فقه»گویند. (7)

واژه«فقه»در اصطلاح،معنایی نو به خود گرفته،از آن مفهوم لغوی عام و گسترده،

1- (1) .محمدهادی معرفت،فصلنامه حکومت اسلامی،«تبیین مفهومی ولایت فقیه»،ش 15.
2- (2) .مصطفی جعفرپیشه،فصلنامه حکومت اسلامی،«مفهوم ولایت فقهی»،ش 9.
3- (3) .سید محمدکاظم یزدی،عروه الوثقی،ج6،ص413 و سید احمد خوانساری،جامع المدارک،ج6،ص3.
4- (4) .«قال ابن اثیر:و اشتقاقه(الفقه)من الشقّ و الفتح».(ابن منظور،لسان العرب،ج10،ص305)
5- (5) .همان،ماده«ف ق ه»و ابن فارس،معجم مقائیس اللغه،ج4،ص442.
6- (6) .علی اکبر دهخدا،لغت نامه دهخدا،واژه فقه.
7- (7) .مصطفی جعفرپیشه،مفاهیم اساسی ولایت فقیه،ص125.