جوان و موسیقی صفحه 46

زماني او را سخت به ديار غم و اندوه مي‌فرستد يا او را در حيرت و بهت فرو مي‌برد و گاهي انديشه‌هاي منطقي او را به خيالات و پندهايي تبديل مي‌كند، در صورتي كه آهنگ‌هاي طبيعي چنان كه متذكر شديم نمودهاي مستقيم واقعيت‌هاييست كه در جريانند.

1 - شايستگي موسيقي به خاطر لذت به هيچ منطقي تكيه نمي‌كند

لذت و احساس خوشي كه معلول شنيدن موسيقيست در تاريخ بشري دوشادوش در تمام جوامع وجود داشته است به اين معنا كه هر يك از جوامع با در نظر گرفتن تنوع و دوران هايش، نوع يا انواعي از موسيقي را مورد بهره برداري قرار داده و روان خود را با موسيقي نوازش داده‌اند.

انگار اين موضوع بي‌شباهت به انكار مردن طبيعت گرايي بشر نيست.

اگر كمي دقت داشته باشيم، خواهيم ديد كه لذت خودگرايي نه تنها بالاتر از لذت موسيقي است، بلكه اصلاً قابل مقايسه نيست؛ زيرا خودگرايي كه اجراي اميال بي نهايت را در اين زندگاني ضروري مي‌بيند به متن حيات نزديك‌تر از موسيقي است؛ زيرا افراد فراواني پيدا مي‌شوند كه موسيقي را متن حيات خود قرار نمي‌دهند در صورتي كه خود خواهي براي اكثريت قريب به اتفاق مانند محور اساسي زندگي تلقي شده است و هيچ جاي ترديد نيست كه همه‌ي مكتب‌هاي انساني اعم از ديني، اخلاقي و ساير مكتب‌هايي كه شايستگي انسان را مطرح مي‌كنند، خودخواهي را محكوم نموده و لذتش را فريبنده و بي احساس دانسته‌اند؛ بنا بر اين اگر دليل شايستگي موسيقي همان احساس لذت بوده باشد به هيچ منطقي تكيه نمي‌كند.

درست است كه تحريك مثبت و تشجيعي را كه موسيقي انجام مي‌دهد ما را از موجوديت حقيقي خود با يك گروه نوسانات بالاتر مي‌برد؛ ولي هنگامي كه موسيقي تمام مي‌شود يك سرازيري حقيقي در خود احساس مي‌كنيم و مي‌بينيم كه موسيقي سايه‌اي از براي ما ساخته. اكنون شبح مصنوعي از بين رفته، واقعيات با همان خشونت براي ما نمودار مي‌شود.

2 - موسيقي در جنگ‌هاي صدر اسلام

به همين جهت بوده است كه در جنگ‌هاي صدر اسلام كه در حدود هشتاد جنگ و دفاع بوده است، نمي‌بينيم كه مسلمين براي تهييج سربازان خود به موسيقي متوسل شوند، بلكه آنها شعارهاي واقعي خود را به طور دسته جمعي گفته تحريك مي‌گشتند، چنان كه در يكي از جنگ‌ها، قريش شعار ذيل را با موسيقي و هيجان رزم مي‌گفتند:

اُعلُ هُبَل، اٌعلُ هُبَل

بلند باد هبل، بلند باد هبل.