- دیباچه 1
- اشاره 6
- 1. اطراب 6
- 2. لهوی بودن 11
- اشاره 30
- سیری در تاریخچه موسیقی 30
- محتوا 41
- فرم 41
- اشاره 52
- الف) نوع شعر 52
- اشاره 52
- پرسش های دینی در باب موسیقی 52
- 1. شعر 52
- ب) خواننده شعر 53
- الف) انواع آلات و ابزار موسیقی 55
- ج) کیفیت خواندن 55
- اشاره 55
- 2. آهنگ 55
- ج) آثار و اهداف متداول استفاده از موسیقی 57
- ب) موارد استفاده از موسیقی 57
در مجالس اهل فسق و فجور، که مصداق غالب و آشکار لهو و باطل در مقابل ذکر و تذکر _ به معنایی که گذشت _ است، حکم موسیقی لهوی و حرام را پیدا می کند. در حالی که نواختن موسیقی برای اغراض عقلایی مانند تمرین ها و رژه های نظامی، بی گمان مباح است و گمان نمی رود کسی قائل به حرمت آن باشد و اغراض عقلایی دایره وسیعی دارد و شامل اغراضی که در ورزش، طنز و برنامه های آموزشی و اصولاً تمامی اموری که توجیه و وجاهت عقلایی دارد، می شود.
آن چه این امر را تأیید می کند، روایاتی است که در آن ها رسول اللّه صلی الله علیه و آلهزدن دفّ را در جشن ازدواج جایز اعلام کرده اند(1) و در روایاتی که در «مناقب» ابن شهرآشوب و «کشف الغمّه» علی بن عیسی اربلی درباره مراسم ازدواج فاطمه علیهاالسلام نقل شده، آمده است که حضرت به زدن دفّ در آن مراسم امر کرده اند.(2)
اما این که چه چیز موسیقی را لهوی می کرده، این امر افزون بر عوامل جانبی [همراهی با امور حرام] از محتوا و فرم خود موسیقی _ چه سازی و چه آوازی _ نیز متأثر بوده است. بنابراین، برای دریافتن چگونگی تحقق عناوین سه گانه فوق در موسیقی، باید آن را در دو زمینه فرم و محتوا
1- نوادر راوندی، برگرفته از: محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء؛ ج 76، ص 253، شیخ طوسی، امالی، مکتبه الداوری، ج 2، ص 132.
2- مناقب ابن شهرآشوب، برگرفته از: بحارالانوار، ج 43، ص 112؛ مناقب ابن شهرآشوب و کشف الغمّه، برگرفته از: بحارالانوار، ج 76، ص 129.