کتابخانه بالقرآن

زنان صفحه 1089

صفحه 1089

چرا در زندگی خانوادگی باید زن از شوهر اطاعت کند و چرا برعکس نباشد.

پاسخ

خانواده یک واحد اجتماعی همانند اجتماع بزرگ است که باید رهبر و سرپرست واحد داشته باشد؛ زیرا تعدد رهبری و سرپرست در محیطهای کوچک اجتماعی مانند خانواده و حتی در جمعیت های بزرگ، موجب پراکندگی و اختلاف می شود. از این رو، به ناچار یک نفر باید عهده دار سرپرستی خانواده و اداره امور زندگی اعضای آن باشد. طبیعی است که درباره مسائل مهم، سرپرست یک مجموعه تصمیم می گیرد و دیگران باید از فرمان های او اطاعت کنند. اکنون باید دید کدام یک از مرد و زن صلاحیت رهبری و سرپرستی خانواده را دارد و اسلام در این زمینه چه دستوری داده است.

قرآن کریم به این مسأله توجه نموده و صریحاً دستور داده که سرپرست خانواده باید مرد باشد؛ آن جا که می فرماید: «الرّجال قوّامون علی النّساء بما فضّل اللَّه بعضهم علی بعض و بما انفقوا من اموالهم.»{1} یعنی مردان به جهت خصوصیاتی که خداوند به آنان نسبت به زنان داده و به خاطر انفاقی که از مال خود می کنند، سرپرست زنان هستند. این آیه کریمه دو چیز را به عنوان علت و حکمت سرپرستی مرد ذکر می کند:

دومین عامل مؤثر در سرپرستی و مدیریت مرد بر خانواده آن است که معمولاً وی قادر به رفع نیازمندی ها و اداره آبرومندانه اعضای خانواده است. تأمین زندگی مشکل ترین مسأله ای است که همواره دامنگیر خانواده ها بوده است. توان جسمی و روانی مرداقتضای کار و کسب بیش تر را دارد و باعث می شود که امکانات مناسبی را برای برآوردن نیازمندی های زن و فرزند تدارک نماید. بر این اساس است که قرآن

می فرماید:

(و بما انفقوا من اموالهم)، یعنی مدیریت مرد بر خانواده به خاطر پرداختن هزینه زندگی اعضای خانواده است که آن را در سایه زحمت و هزینه زندگی اعضای خانواده است که آن را در سایه زحمت و تلاش به دست آورده است. به جز موارد استثنا، معمولاً زن توان اداره امور زندگی خانواده را ندارد؛ از سوی دیگر، به لحاظ مسؤولیت خطیر و ارزشمند پرورش و تربیت فرزندان و گرم نگاه داشتن کانون خانواده، خداوند ویژگی هایی نظیر لطفات روح، عطوفت، مهربانی، بردباری و ایثار، به زن عطا کرده است تا بتواند در پرتو برخورداری از این خصوصیات، نقش خود را به عنوان یک همسر و مادر مهربان به خوبی ایفا کند؛ همان مسؤولیتی که مردان از انجام آن ناتوانند.

نکته قابل ذکر، آیات و روایات ناظر به نوع مرد و زن است؛ بدین معنا که مرد باید سرپرست خانواده باشد ولی ممکن است برخی از مردان به علت بیماری، جنون، اختلالات روانی و امثال آن، نتواند مدیریت خانه را عهده دار شوند و در مقابل، زن بتواند خانه را داره کند. در چنین مواردی مانعی ندارد که زن مدیر خانواده باشد. این امر به اصل «الرجال قوّامون علی النساء» خللی وارد نمی سازد؛ زیرا این موارد، از این قاعده مستثنا هستند؛ همان گونه که اغلب قوانین اجتماعی استثنا پذیرند.

[1].نساء، 34.

آموزش و تحصیل زن