کتابخانه بالقرآن

زنان صفحه 125

صفحه 125

بله از آن جا که قسمت عمده ای از خطاب های قرآن درباره مسائل اجتماعی از قبیل جهاد، قضا و امثال اینهاست قهراً آن خطابها متوجه قشری است که مسئول وظایف اجتماعی است و آن مردان هستند; همچنین (علاوه بر آن برای خودداری از تکرار نیز، فقط خطاب مذکر می آید; چون خطاب اگر به صورت مؤنث نیز آورده شود، لازم می آید دوبار در همه آیات خطاب مذکر و مؤنث ذکر شود; لذا تنها "یا ایها الذین آمنوا" و ... بیان شده است و "یا ئگیّتها اللاتی .." و ... نیامده است وانگهی از "باب غلبه نیز خطابات بیش تر به صورت مذکر آمده است چون غالباً خطابات قرآن کریم از طرف رسول اکرم متوجه مردان بود.(ر.ک زن در آینه جلال و جمال آیه الله جوادی آملی ص 91، مرکز نشر اسرأ / پاسخ به پرسش های دینی موسوی همدانی ص 15، نشر اسلامی )

آیا آیه "خدا زنان را برای شما آفریده (شعرأ، آیه 166)، مخالف تساوی حقوق زن و مرد در اسلام نیست

پرسش

آیا آیه "خدا زنان را برای شما آفریده (شعرأ، آیه 166)، مخالف تساوی حقوق زن و مرد در اسلام نیست

پاسخ

قبل از هر چیز این تذکر لازم است که آنچه حقیقت انسان را تشکیل می دهد، قلب و روح انسانی است از دیدگاه قرآن زن و مرد از نفس واحده هستند; "یَأیّها النّاس اتقوا ربّکم الذی خلقکم من نفس وَحده و خلق منها زوجها و بث ّ منهما رجالاً کثیراً و نسأ"; (نسأ، 1) بنابراین مایه اصلی زن و مرد یکی بوده و هیچ یک بر دیگری برتری ندارد. به بیان قرآن هر دو مکمل و نیازمند هم هستند. "و من ءَایَته أن خلق لکم من أنفسکم أزوَجاً لتسکنوا إلیها و جعل بینکم مودّه و رحمه إن ّ فی ذلک لأیَت لقوم یتفکّرون (روم 21) عمده تفاوت هایی را که می توان در نظر گرفت عبارتند از: تفاوت های روحی روانی که خداوند زن را با عاطفه تر و مرد را عقلانی تر خلق کرده که هر دو در کنار هم مکمل هم هستند; و تفاوت های جسمانی (مذکر و مؤنث بودن ; اما قرآن در مسایل ارزشی هر دو را یکسان دانسته و ملاک برتری و ترجیح را تقوای بیشتر قرار می دهد; چه زن باشد چه مرد. "یَأَیّها الناس إنّا خلقنَکم من ذکر و أُنثی َ و جعلنَکم شعوباً و قبائل لتعارفوا إن ّ ?گکرمکم عنداللّه أتقئَکم إن ّ اللّه علیم خبیر" (حجرات 13)

خداوند در مورد اعمال با مکلفان یکسان برخورد می کند. "أنّی لا أُضیع عمل عَمل منکم من ذکر أو أُنثی َ بعضکم من بعض .." (آل عمران 195)، نزد خداوند، عمل صالح ملاک است از هر کس که باشد. "من عمل صَلحا من

ذکر أو أُنثی َ و هو مؤمن فلنحیینّه حیوَه طیّبه و لنجزینّهم أجرهم بأحسن ما کانوا یعملون ; (نحل 97) بنابراین باید میان مسایل حقوقی و ارزشی فرق گذاشت چرا که قرآن زن و مرد را در مسایل ارزشی یکسان دانسته چون انسانیت آنها مورد نظر است اگر می بینیم قرآن در جایی از مردان شایسته سخن می گوید، (شخصیتی همچون لقمان حکیم لقمان 12)، در جایی دیگر از زنان شایسته نیز نام می برد. (مثل همسر فرعون 11/تحریم و حضرت مریم 43/آل عمران و...) در این زمینه قرآن همچنان که همه حقایق را بیان کرده از مقام والای زن نیز دفاع و حقیقت وجودی شخصیت او را معرفی کرده است اما در مسایل حقوقی چون تفاوت هایی میان زن و مرد وجود دارد و یکسان نیستند، به طور طبیعی حقوق این دو نمی تواند یکسان باشد; ممکن است حقوقی مربوط به زن ها باشد و مردان از آن بی بهره باشند و بالعکس

در برخی از جوامع حقوق زنان پایمال شده مثل برخوردی که در دوران جاهلیت با دختران داشتند و آنها را زنده به گور می کردند; اما قرآن به طور کامل از آنان حمایت کرده می فرماید: "و إذا بُشّر أحدُهم بالأُنثی َ ظل ّ وجهه مسودّاً و هو کظیم یتوَری َ من القوم من سوء ما بُشّر به أیمسکه علی هون أم یدسّه فی التراب ألا سأ ما یحکمون (نحل 58 و 59)، قرآن با توجه به اختلاف تکوینی زن و مرد جز در موارد مخصوص که فرق گذاردن بین این دو جنس لازمه وجود و ذات آنان است تمام حقوقی را که برای مردان قرار داده برای زنان نیز مقرر کرده است

و در مواردی که برای یکی از این دو جنس حقوق بیشتری قرار داده وظایف بیشتری نیز برعهده او نهاده است در زمینه تساوی حقوق می فرماید: "و لاتتمنّوا ما فضّل اللّه به بعضکم علی بعض للرجال نصیب ممّا اکتسبوا و للنسأ نصیب ممّا اکتسبن .." (نسأ، 32)، آرزو مکنید چیزهایی را که خداوند برخی را بر برخی دیگر به آن فزونی داده است مردان را از آنچه به دست آورده اند; و زنان را از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است " در این قسمت به بخشی از حقوق زنان در اسلام اشاره می کنیم

1. حقوق اجتماعی از جمله حقوق اجتماعی حقوق خانواده است مثل حق انتخاب همسر، مسکن مهر، نفقه حضانت اطفال تا سنین معین حق دریافت اجرت برای کارهای خانه و... .