زنان صفحه 1407

صفحه 1407

پاسخ

در مورد نقص ارزش شهادت و گواهی زنان نسبت به مردان خوب است توجه داشته باشید که در آیین دادرسی اسلام ، شهادت زن همچون شهادت مرد، به عنوان یک اصل پذیرفته شده است ، اگر چه در برخی موارد قدرت اثبات شهادت مرد و زن متفاوت است . گاه فقط گواهی زن پذیرفته است چه به طور مستقل و چه به طورمستقل و چه به طور مرکب و آمیخته . در این موارد است که معمولا" شهادت دو زن ، برابر با شهادت یک مرد دانسته شده است ( ( واستشهدوا شهیدین من رجالکم فان لم یکونا رجلین ، فرجل و امراتان ممن ترضون من الشهدا ان تضل احداهما فتذکر احداهما الاخری ) ) ، ( بقره ، آیه 282 ) و همین موجب برخی انتقادها و اعتراض ها شده است ، غافل از آن که : اولا"، اسلام در زمانی که اصولا" برای زن چندان ارزشی قایل نبودند، شان انسانی قایل شده وشهادت و گواهی زن عادل را پذیرفته است . بنابراین اختلاف درجه تاثیر وقدرت اثبات شهادت مرد و زن ، همچون اختلاف دیه وارث آنان ، جنبه ارزشی نداشته ، بلکه مبتنی بر واقعیات و حکمت هایی دیگر است که غفلت از آنها و تساوی گرایی افراطی در زمینه آنها، خود عواقبی وخیم رابه دنبال خواهد داشت . ثانیا"، اصولا" شهادت ( ( حق ) ) نیست تا آن جاکه به طور خیلی استثنایی شهادت زن پذیرفته نیست و یا آن جا که شهادت دو زن برابر شهادت یک مرد محسوب

شده است ، او را محروم ازحق تلقی کنیم بلکه شهادت ( ( تکلیف ) ) است . بنابراین در مواردی که شهادت زن مسموع نیست ، او ( ( معاف ) ) از تکلیف است و در نتیجه وظیفه اش نسبت به مرد سبک تر .ثالثا"، عدم استماع و ارزش شهادت ، درموارد بسیار محدود، اختصاص به زنان نداشته ، بلکه متقابلا" در مواردی شهادت مردان مسموع نیست . به عنوان مثال ، در اثبات زنا، شهادت مستقل زنان به تنهایی کافی نیست ( اگر چه شهادت آنان به ضمیمه مردان پذیرفته است ) و متقابلا" در مورد اثبات زنده متولد شدن طفل ، شهادت مرد چیزی از ارث را برای طفل ثابت نمی کند ولی با شهادت هر زن ( ( یک چهارم ) ) از ارث ثابت می شود و در این مورد فقط شهادت زنان مسموعاست . شهادت بر بکارت ویا عیوب جنسی نیز موارد دیگری است که درآن تنها شهادت زنان پذیرفته است . رابعا"، اما نسبت به مواردی هم که شهادت دو زن برابر شهادت یک مرد اعتبار شده است باید دانست که اصولا" شهادت ابزاری است برای اثبات یک واقعه یا مدعا و از این جهت هیچ یک از کلام و یا متکلم به تنهایی کافی نیست ؛ بلکه مجموعه ای از این دو می تواند برای اثبات مطلوب به کار گرفته شود، کلامی روشن ازگوینده ای صادق وعادل . بنابراین نه کلامی مبهم از عادل و نه کلامی روشن ازغیر عادل ، هیچ کدام به کار نمی آید .حال با توجه به این نکته و نیز با

توجه به این که اصولا" حکمت آفرینش چنان بودهاست که بعد احساسی و عاطفی را در زن شدیدتر از مرد قرار داده و در نتیجه او را تاثیرپذیر ساخته است ،لازم می آید که از جهت احتیاط در حفظ حقوق مردم ، شهادت دو زن مساوی شهادت یک مرد قرار گیرد، زیرا از یک سو چه بسا زن در تحمل شهادت ،یعنی احساس و ادراک موضوع شهادت ، در نتیجه فشار عاطفی و احساسی دچار خطا در حسن و ادراک شده و واقعه را آن گونه که هست احساس وادراک نکند و شاید این که خداوند فرموده : ( ( ان تضل احداهما فتذکر احداهماالاخری ) ) اشاره به همین نکته باشد که در صورت خطای یکی از آنها، دیگری او را متوجه سازد .و از سوی دیگر، در ادای شهادت نیز ممکن است تحت تاثیر فشار عاطفه مثبت و یا منفی و یا ارعاب خارجی قرار گرفته ، آن گونه که باید شهادت ندهد و یا شهادت برخلاف دهد .درست است که در عالم فرض و اعتبار حقوقی ، وجود ملکه عدالت در شاهد، احتمال خلاف گویی رانفی می کند، اما اولا" این ملکه مانع خلاف در تحمل شهادت نمی شود و چه بسا ممکن است انسان عادل هم ، واقعیت را آن طور که باید احساس وادراک نکند و ثانیا"، نسبت به ادای شهادت هم ملکه عدالت آن موقع مانع خلاف گویی است که شاهد بخواهد طبق هوای نفس خویش عمل کند .درحالی که در عالم واقعیت ممکن است شاهدی نه به دلیل خوف بر دنیای خود، بلکه به دلیل خوف بر نفس

خویش - که حفظ آن هم واجب است - ازگفتن حقیقت سر باز زند .اسلام به عنوان یک مکتب حقوقی ریالیست وواقع بین به این حقیقت توجه کرده و از آن جهت که این احتمال - احتمال خطای در تحمل شهادت و خطای در ادای شهادت - نسبت به زنان بیش ازمردان است شهادت دو زن را برابر با شهادت یک مرد دانسته است ، ( فلسفه حقوق ، ص 171 - 173، موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ). برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به : 1- نظام حقوق زن در اسلام ، شهید مطهری 2-زن در آیینه جمال و جلال ، آیت الله جوادی آملی 3- قرآن و مقام زن ، سیدعلی کمالی 4- فلسفه حقوق ، قدرت الله خسروشاهی ، انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی 5- قوانین فقه اسلامی ، ج 1، دکتر صبحی محمصانی ، ترجمه : جمال الدین جمالی محلاتی 6- روشنفکر و روشنفکرنما، داودالهامی 7- زن از دیدگاه اسلام ، ربانی خلخالی 8- درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام ، محمد رضا زیبایی نژاد - محمد تقی سبحانی ;

برابری زن و مرد با توجه به آیه 282 بقره که می فرماید در صورت نبودن دو مرد یک مرد و دو زن را شاهد معامله بگیرید چگونه قابل توجیه است ؟

پرسش

برابری زن و مرد با توجه به آیه 282 بقره که می فرماید در صورت نبودن دو مرد یک مرد و دو زن را شاهد معامله بگیرید چگونه قابل توجیه است ؟

پاسخ

در اسلام، شهادت زن همچون شهادت مرد، به عنوان یک اصل، پذیرفته شده است؛ اگر چه در برخی موارد میزان اثبات شهادت مرد و زن متفاوت است. گاه فقط گواهی و شهادت زن پذیرفته شده و گاه فقط گواهی مرد. و در بسیاری موارد نیز شهادت هر دو، یا به طور مستقل یابه طور مرکب و به هم آمیخته قبول می شود.

کتابخانه بالقرآن کتابخانه بالقرآن
نرم افزار موبایل کتابخانه

دسترسی آسان به کلیه کتاب ها با قابلیت هایی نظیر کتابخانه شخصی و برنامه ریزی مطالعه کتاب

دانلود نرم افزار کتابخانه