کتابخانه بالقرآن

زنان صفحه 1412

صفحه 1412

علت کاستی ارزش شهادت (گواهی) زنان از مردان چیست؟ مگر زن و مرد در اسلام از حقوق برابر برخوردار نیستند؟

پرسش

علت کاستی ارزش شهادت (گواهی) زنان از مردان چیست؟ مگر زن و مرد در اسلام از حقوق برابر برخوردار نیستند؟

پاسخ

به نظر مشهور فقها و به فتوای امام نیز اگر در ضمن عقد نکاح شرط شود که زن اجازه خروج از منزل را داشته باشد و نیازمند اذن و اجازه شوهر نباشد و یا اینکه عقد مبنی بر اجازه خروج زن از منزل انجام شده باشد (مانند اینکه زن اشتغال به کار در خارج از منزل داشته و شوهر هم می دانسته و مخالفت نکرده و عقد ازدواج هم در همین اوضاع و احوال و با علم و آگاهی و توافق ضمنی و یا صریح انجام بگیرد؛ در این دو صورت (شرط ضمن عقد و عقد مبنی برای جواز خروج زن) نیازمند اذن شوهر نیست و او نمی تواند از خروج زن ممانعت کند؛ مگر اینکه مفسده ای در بین باشد که در این صورت از باب دیگری و به خاطر حکم دیگری شوهر می تواند جلوگیری کند. هم چنین اگر مردی حقوق اقتصادی زن را تأمین نکند و زن مجبور شود که برای تأمین مخارج خود کار کند، خروج او از منزل برای کار جایز است. هم چنین است خروج زن برای هر امر لازم و واجب عقلی و شرعی، بنابراین نیاز به اجازه شوهر در صورتی است که هیچ ضرورت عقلی و شرعی در کار نباشد و این حکم خود دارای فلسفه های متعددی می باشد از جمله اینکه: زندگی خانوادگی اقتضائاتی دارند (از قبیل لزوم انضباط و نظم و کنترل صحیح و نیز تفاهم و علاقه و محبت و صمیمیت بین زن و شوهر و رعایت علایق و عواطف و

احترام به یکدیگر) و چه بسا خروج زن بدون رضایت شوهر از منزل مفاسدی داشته باشد و مشکلاتی ایجاد نماید و یا حقی از شوهر ضایع شود و به استمرار و بقای زندگی خانوادگی آسیب رساند. ازاین رو برای جلوگیری از این گونه آسیب ها به زندگی مشترک، چنین حکمی قرار داده شده است و روشن است که این حکم به معنای مردسالاری نیست، زیرا اولاً مردسالاری واژه ای ابهام آمیز است و به انحای گوناگون قابل تصویر می باشد. ثانیاً از نظر اسلام، خود مرد نیز اجازه ندارد به میل و هوی و هوس و تمایلات خودش زندگی کند تا چه رسد به اینکه زن و فرزند تابع محض و بی چون و چرای او باشند؛ بلکه نظام خانواده در اسلام براساس حقوق و وظایف متقابل پایه ریزی شده و در آن هم مردسالاری و هم زن سالاری غلط است و آنچه صحیح است خداسالاری، دین سالاری، عقل سالاری و قانون سالاری است. بنابراین به طور خلاصه مردسالاری که به معنای تسلط بی چون و چرای مردان به زنان است، در اسلام وجود ندارد. براساس نگرش اسلامی، هیچ انسانی بر انسان دیگر تسلط ندارد و آدمیان ملک حق تعالی هستند و اگر حقوقی برای فردی قرار داده شده باشد، به تناسب آن حقوق وظایفی نیز بر گردن او گذاشته می شود؛ یعنی، حقوق، همراه با تکلیف و مسؤولیت و حقوق متقابل می باشد.

در احکام شرعی نیز مشاهده می شود که در قبال حقوقی که برای مرد قرار داده شده، تکالیفی (مانند مهریه و نفقه) نیز بر گردن او گذاشته شده است. گذشته از این، حقوق مرد نیز محدود و مشروط است به اینکه موجب عسر و حرج و ضرر برای

زن نباشد.

آری، اداره زندگی خانواده به عهده مرد است که باید براساس عقل و شرع خانواده را اداره کند؛ یعنی، خانواده و زندگی خانواده نیز به میل و اختیار او واگذار نشده است و او در اداره خانواده نیز محدود و مقید به رعایت احکام شرع می باشد، به علاوه می دانیم که انسان چه زن و چه مرد کامل خلق نشده است و هر کدام از زن و مرد نقایص و نارسایی ها و نیازهای خود را دارند. در زندگی مشترک نیز، با تفاهم و همدلی می توانند همدیگر راکامل نمایند و هر کدام در راه و مسیر کمال و تعالی و خروج از نقصان و ضعف و نارسایی، نیازمند دیگری است: «انتم لباس لهن و هن لباس لکم» ؛ بقره (2)، آیه 187.

امیرالمؤمنین(ع) در پاسخ سؤال پیامبر اسلام(ص) که: «همسرت را چگونه یافتی؟». فرمود: «نعم العون علی طاعه اللّه» ؛ بحارالانوار، ج 43، ص 117. «خوب یاوری است بر طاعت و بندگی خدا (و مسیر کمال و تعالی و ترقی و شکوفایی انسانی)».