کتابخانه بالقرآن

زنان صفحه 185

صفحه 185

رابعا : حکمت سخن امیرالمؤمنین و نقش تربیتی آن این است که به جامعه زنان هشدار می دهد که در دوران عادتشان گرفتار چنین وضعیتی می شوند، لذا از آن غافل نشده و بکوشند از راه های دیگری که در شرع مقرر گردیده این خلأ را هر چند که موقتی است، پر نمایند و پیوسته به ساحت مقدس کبریایی تقرب جویند. بنابراین این فراز نیز در مقام تحقیر زن نمʢبǘԘϮ

ʘ٘șʘѠ«نواقص الحظوظ» بیان یک مسأله حقوقی است و با کاوش دقیق روشن می شود که اگر سهم و بهره مالی زن در

برخی اَشکال آن کمتر از مرد است، کاستی آن به شکل دیگری جبران شده است. لذا این سخن نیز چون فرازهای یاد شده، بیانگر «ناهمانندی» (Dissimilarity) و تفاوت های شکلی (Formal) است، نه «عدم تساوی» (unequality).

پاسخ(قسمت دوم)

توجه به ساختار کلی اقتصادی خانواده نشان می دهد که اسلام بار مالی خانواده را تماما بر عهده مرد نهاده و تأمین نیازهای اقتصادی زن را اعم از تهیه مسکن، خوراک و پوشاک وظیفه مرد دانسته است. هم چنین حقوق دیگری برای زن مانند مهریه قرار داده است. بنابراین اگر زن نصف مرد ارث می برد، می تواند همه آن را برای خود محفوظ بدارد و هرگونه دوست دارد خرج یا ذخیره نماید و مرد کوچکترین حقی بر دارایی زن ندارد؛ لیکن مرد باید نیازهای زن را تأمین کند و بخش عظیمی از آنچه را که به عنوان سهم الارث یا اشکال دیگر به چنگ می آورد باید برای زن خرج نماید. افزون بر آن در مواردی نیز ارث زن مساوی با مرد است؛ مثلاً پدر و مادر میت در صورتی که میت دارای فرزند باشد هر کدام «یک ششم» ارث می برند. هم چنین برادر و خواهر مادری میت ارث مساوی دارند. از مجموع قواعد حقوقی یاد شده می توان نتیجه گرفت که بهره اقتصادی زن در این زمینه اگر بیشتر از مرد نباشد، کمتر نیست و سخن امیر مؤمنان(ع) ناظر به بخش خاصی از احکام حقوقی است.

مسأله نابرابری شهادت زن و مرد نیز حکمت هایی دارد که اگر حجاب اندیشه های فمینستی و مشابه انگاری زن و مرد کنار رفته و با ژرف کاوی های دقیق روان شناختی به مسأله نگاه شود، پرده از عظمت احکام نورانی اسلام و اتقان زاید الوصف

آن برمی دارد. آنچه در اینجا به طور مختصر می توان اشاره کرد این است که:

اولاً: این نابرابری در همه موارد نیست و در برخی از امور شهادت زن به تنهایی کافی است.

ثانیا: برابری شهادت دو زن با شهادت یک مرد در اموری مانند قتل و زنا کاملاً متناسب با روان شناسی زن می باشد، زیرا:

1) زن نسبت به مرد بسیار با حیاتر است و به خاطر حجب و حیایی که دارد در برخورد با صحنه هایی چون زنا معمولاً رو برمی گرداند و خیره نمی شود، برخلاف مرد که حساسیت و تجسس در او تحریک می شود. شیوه مواجهه زن با چنین منظره هایی نقصی برای او نیست ولی به طور طبیعی امکان اشتباه در تشخیص افراد و چگونگی مسأله در او بیشتر است و افزون شدن تعداد شاهد از احتمال خطا می کاهد.
2) همان طور که گفته شد، زن عاطفی تر از مرد است و این برای او نه تنها نقص نیست، که کمال او در آن است؛ لیکن این ویژگی که در جای خود ضرورت دارد توابع و اثار وضعی خاصی نیز دارد که باید نسبت به آن هوشیار بود. برخی از برآیندهای طبیعی این ویژگی در مسأله شهادت از قرار زیر است: