بررسی آخرین و برترین آراء و نظریه ها پیرامون ارث زوجه از زمین صفحه 259

ص:262

مبنای اول، فتوا بودن مقطوعه ی ابن اذینه؛

مبنای دوم، روایت بودن مقطوعه ی ابن اذینه.

الف: بررسی اقوال در مبنای اول یا قائلین به فتوا بودن مقطوعه

اشاره

عده ای از فقهاء به صورت «تصریح» و عده ی دیگر نیز گویا به صورت «تلویح» قائل شده اند که نمی توان از قرائن مذکور یقین و اطمینان حاصل کرد که، مقطوعه ابن اذینه، کلام معصوم (علیه السلام) است و به عنوان خبر قابل استناد نیست، بلکه فتوای ابن اذینه است؛ از این رو، ایشان با تمسک به طائفه اول روایات، نتیجه گرفتند که: «بین ذات ولد و غیر ذات ولد فرقی وجود ندارد».

از میان این عده می توان به شخصیّت های بزرگوار زیر اشاره نمود:

1. مرحوم سیّد مرتضی (رحمه الله) در کتاب «الانتصار فی انفرادات الامامیه»؛

2. مرحوم شیخ طوسی (رحمه الله) در کتاب «الاستبصار فیما اختلف من الأخبار»؛

ایشان پس از انتخاب عنوان باب مورد بحث در کتاب مزبور، هیچ اشاره ای به زوجه ذات ولد و غیر ذات ولد نکرده و می فرمایند:

«بَابُ أَنَّ الْمَرْأَهَ لَا تَرِثُ مِنَ الْعَقَارِ وَ الدُّورِ وَ الْأَرَضِینَ شَیْئاً مِنْ تُرْبَهِ الْأَرْضِ وَ لَهَا نَصِیبُهَا مِنْ قِیمَهِ الطُّوبِ وَ الْخَشَبِ وَ الْبُنْیَان»(1) باب اینکه زوجه از اصل زمین و خانه ها و زمین ها ارث نمی برد و سهم زوجه قیمت آجر و چوب و بناهاست.

و همان طور که قبلاً متذکر شدیم، شیخ الطائفه (رحمه الله) در این کتاب، ابتداء روایات موافق با نظر و فتوای خویش را آورده و سپس روایات مخالف را می آورد و بعد از آن راه جمع بین آن ها را ذکر می کند؛ نکته ای که باعث شده مرحوم شیخ

طوسی (رحمه الله) جز قائلین مبنای اول باشد این است که ایشان این روایت را نیز، در بخش روایات مخالف با فتوای خویش آورده است.(2)