بررسی آخرین و برترین آراء و نظریه ها پیرامون ارث زوجه از زمین صفحه 388

ص:391

1- (1) . ر. ک. به: مجله فقه اهل بیت، رساله میراث الزوجه من العقار، آیت اللّه سید محمود هاشمی شاهرودی، شماره 46 صفحه ی 15
2- (2) . ر. ک. به: همان، شماره 46 صفحه ی 11
3- (3) . ر. ک. به: همان صفحه ی 15.

داخل در قیمت خانه و ساختمان است؟

* رابعاً: استدلال مرحوم آیت الله بروجردی (رحمه الله) - که فرموده اند: روایت احول به خاطر نظر سیّد مرتضی (رحمه الله) از ما نحن فیه خارج است؛ به جهت اینکه، بین «عدم ارث از زمین» و بین «ارث از قیمت بناء و شجر و سایر متعلقات آن» تقابل است و اگرزوجه از «مطلق قیمت» ارث ببرد، دیگر برای تقابل، محملی وجود ندارد»؛ - بسیار استدلال تام و تمامی است؛ چه اینکه مطابق با «ظهور عرفی» روایت نیز می باشد؛ لذا تعبیر «بناء الدور» دلالت بر اشتمال قیمت زمین نمی نماید.

چهارمین قسمت از اشکال سوم بعضالفقهاء

تعبیر «اعطاء رُبع یا ثُمن ما ترک به زوجه»، دلیل بر این است که امام (علیه السلام) در این روایات در مقام «تقسیم» و «افراز و جداسازی» حقوق ورثه بوده اند و ظهور در این مطلب داردکه حق زوجه، رُبع یا ثُمن از ما ترک بوده کهاز عین زمین و عقار به اوچیزی داده نمی شود، بلکه از سائر ترکهارث می برد؛ نظیر این بیان عرفی و رایج که پدری به پسران خود بگوید: این خانه برای شما، ولی فلان اطاق را به فلان پسرم ندهید؛ یعنی آن پسراز «اصل استحقاق» محروم نیست؛ بلکه فقط از آن «اطاقِ مخصوص»، سهمی ندارد، امّا از سائر اطاق ها دارای سهم است.

به عبارت ایشان توجه فرمایید:

«کما ان التعبیر بالاعطاء او اعطاء حقها او ربعها و ثمنها الوارد فی السنه هذه الروایات یجعلها ظاهره فی النظر الی مقام التقسیم و الافراز لحقوق الورثه و بیان ان حقها من الترکه و هو الربع او الثمن لا یعطی من عین الارض و العقار، بل یعطی لها من سائر الترکه و مثل هذا بیان عرفی، فانه اذا قال الاب لابنائه مثلاً هذا البیت لکم الا ان فلانا لا تعطوه الغرفه الفلانیه فانه لا یعنی حرمانها من اصل الاستحقاق بل یعطی حقها من سائر الغرفاو قال: لا تعطوه من عینها کان معناه انه یعطی حقه من المالیه و القیمه».(1)