حجاب شناسی (پرسمان حجاب) صفحه 193

1. درونی، مانند این که سگی در نمک زار نمک شود، یا اب نجس تبدیل به بخار و یا خون بدن انسان جزء بدن پشه شود یا شراب سرکه گردد که دراین صورت حکم نیز تغییر می کند و جای بحث ندارد.

2. بیرونی، مانند آن جا که روابط اجتماعی و یا اقتصادی نسبت به موضوعی تغییر کرده باشد، به گونه ای که روابط اقتصادی و اجتماعی پیشین نسبت به موضوع حاکم نباشد. در این صورت نیز حکم پیشین برداشته شده و

حکم جدیدی بر آن ها بار می شود. این حکم تغییرات و اجازه برداشت حکم جدید، مطابق موازین و معیارهایی است که خود اسلام معین کرده است؛ منتها باید دقت کرد که تعیین موضوع و ملاک احکام به ویژه در تغییرات بیرونی بسیار سخت است. از این رو نباید به صرف تغییر ظاهری شرایط و روابط اجتماعی حکم به تغییر داد چه بسا که این تنها ملاک حکم نباشد و ملاک های دیگری نیز وجود داشته باشد که ما از آن بی خبریم.

اقسام چهارگانه یاد شده در یکدیگر تداخل دارند، به این معنا که گاهی حکم های اولی و ثانوی ثابت و تغییر ناپذیرند، برای مثال وجوب حجاب وجوب نماز، وجوب تیمم موقع عسر و حرج، از احکام ثابت و تغییرناپذیرند و گاهی هر دو، از احکام متغییر خواهند بود، اگر موضوع آن ها یا علت آن ها تغییر کند.

بنابراین گفتنی است که حجاب از احکام اولیه و ثابت اسلام است و تغییر در موضوع یا ملاک آن، بر اساس قوانین اسلام، تا کنون پیدا نشده است.

سوال 32

سوال :

آیا پوشاندن مو بر همه خانم های جوان واجب است؟ چون به نظر من موی ساده و بی آرایش و سیاه رنگ جاذبه خاصی ندارد؟

جواب :

بر همه خانم اعم از جوان و غیره واجب است تمام بدن و سر و موهای خود را از نامحرم بپوشانند و فقط گردی صورت و دستها تا مچ اگر خالی از زینت و آرایش باشد و قصد نشان دادن به نامحرم هم نداشته باشد از این حکم مستثنی شده است و فرقی بین اینکه جاذبه داشته باشد یا نه نیست بلی