حجاب شناسی (پرسمان حجاب) صفحه 303

عالی ترین حجاب همان است که در رساله های عملیه ذکر شده است.اگر بیش از حد خود را مقیّد کنید در دراز مدت نمی توانید ادامه دهید وسبب می شود همان حد ناقص را هم کنار بگذارید.در هر صورت هر چه مواظب دین وحدود الهی باشید ،خوب است ،ولی به مردم متدیّن واقعی وخانواده آنها نگاه کنید همان مقدار را رعایت کنید امید است رضایت خدا حاصل شود.در حد امکان رعایت کنید وبرخورد با نا محرمان از فامیل را محدود به تعارفات معمولی ومتین نمائید ،ضمن رعایت پوشش مناسب،این به نفع همه است وکار شاق ومشکل نیست . ممکن است در این حدیث اشاره به زنانی باشد که مسؤولیت خاصّی در جوامع نداشتند. لذا خود فاطمه زهرا(س) هم، زمانی که احساس مسؤولیت فرمودند، هم به مسجد رفتند برای خطبه خواندن و هم برای کمک کردن به پدر بزرگوارشان - هنگامی که پیشانیشان شکسته بود به میدان جنگ احد رفتند؛ و دختران حضرت فاطمه زهرا(س) هم در مواقع مختلف اقدام به خواندن خطبه کردند، در کربلا، در کوفه، در شام، در مدینه. مجموع این ها نشان می دهد، وقتی زنان مسؤولیتی بر عهده گرفتند،

می توانند در صحنه اجتماع ظاهر شوند؛ منتها با رعایت تمام جهات شرعی در اجتماع. V} (پاسخ از آیت الله مکارم شیرازی){V

در ارتباط با سئوال و روایت نقل شده از فاطمه زهرا(س)، نکاتی چند بعرض می رسد:

الف) این روایت در بر دارنده یک حکم شرعی قطعی نیست، و در بیان یک حکم کلی استثناءناپذیر نمی باشد. بسیاری از روایات شبیه روایت فوق (ذکر شده) وجود دارد که شاید در نگاه اول ظاهری مطلق و کلی دارند ولی با توجه به روایات و مستندات دیگر، حکم تخصیص خورده و یا مقید به قیودی می شود که یک بحث تفصیلی است.

ب) فرمایش حضرت زهرای مرضیه(س) در روایت ذکر شده، به معنای الزام و وجوب نیست، بعبارت دیگر، در عین حال که خروج زن از منزل و حضور او در صحنه اجتماع با رعایت موازین و حدود شرعی جایز شمرده شده است، اما در مواقع غیر ضروری برای زنان بهتر آن است که از اختلاط با مردان اجتناب کنند. و این امر منافاتی با حضور علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی زنان (با حفظ شئونات و موازین اسلامی) ندارد. کما اینکه حضرت زهرا(س) خود به جبهه جنگ می رفتند و در غزوه های متعددی همراه با پیامبر(ص) شرکت می کردند و در دفاع از ولایت حضور فعال داشتند و حتی سخنرانی نمودند تا جایی که در همین راه به شهادت رسیدند.

ج) بعضی از قیود و محدودیتهایی که در احکام و روایات در مورد زنان وارد شده است به منظور پاسداشت حریم عفاف و سلامت جامعه و از همه مهمتر حفظ کرامت و شخصیت واقعی زن متناسب با رسالت همسری و

مادری می باشد. و تجربه جهان غرب در آزادیهای نامحدود برای ارتباط زنان و مردان در جامعه (به اعتراف اندیشمندان جامعه غرب) تجربه بسیار تلخی است که زمینه انحطاط خانواده و بدنبال آن سقوط جامعه در منجلاب شهوات را فراهم نمود، که از این رهگذر بیشترین ضرر و زیان نسیب زنان جامعه شد و در نتیجه کرامت و شخصیت زن به پایین ترین حد خود تنزل نمود.

سوال 8

سوال :

لطفا تفاوت حجاب و ساتر را بیان نمایید؟