حمیده علیها السلام: مادر امام کاظم علیه السلام صفحه 10

یا کنیز- که نشانگر مملوکیت بردگان بوده است- فرا نخوانید، زیرا همه مملوک خداییم و مالک حقیقی خداست؛ بلکه آنها را به عنوان «فتی» (جوانمرد) یا «فتاة» (جوان زن) خطاب کنید.

در شریعت اسلام، تمام تسهیلات ممکن برای آزادی بردگان- که به آزادی کلی آنها منتهی می‌شد- فراهم گردید. (1) از نظر اسلام، بردگی، دوره‌ای موقت و مقوله‌ای فرهنگی، آموزشی و پرورشی است نه مقوله‌ای اقتصادی و دالانی موقتی است برای تربیت اسلامی. (2) در توضیح این مطلب باید گفت: در عصری که اسلام طلوع کرد، روح جاهلیت در میان بیشتر مردم به ویژه ثروتمندان حاکم بود و داشتن برده و خرید و فروش آن، امری رایج بود. از آنجایی که با این طبقه برخوردهایی غیر انسانی می‌شد، روح فرمانبرداری بی‌چون و چرا و ذلت در وجودشان ریشه دوانیده بود و چون به یکباره آزادسازی آنها مشکلات فراوانی به وجود می‌آورد، می‌بایست به گونه‌ای تدریجی و پس از بازیابی خود و فراگیری آموزش‌های لازم، آزاد می‌گردیدند.

رهیافت پیش‌گفته درباره بردگان و افرادی است که طوق بندگی را به دوش می‌کشیدند و با افراد شریفی مانند برخی از مادران ائمه (علیهم السلام) که در جنگ‌ها اسیر می‌شدند (3)، ارتباطی ندارد. (4)

همواره با ملائک‌

حضرت حمیده، عبد شایسته خداوند و مورد عنایات خاص الهی بود. فرشتگان همواره او را حراست و حفاظت می‌کردند تا گَرد آلودگی بر تارک وجود مطهرش ننشیند و پاک و پیراسته از ناخالصی‌ها باشد. در غیر این صورت او به بیت آل الله راه نمی‌یافت و شروط لازم برای همسری ولی اعظم الهی، امام صادق (ع) را پیدا نمی‌کرد و توانایی روحی برای مادری کامل‌ترین افراد بشر، حضرت موسی بن جعفر (ع) را نمی‌یافت. به یقین

1- مجموعه آثار، مرتضی مطهری، ج 2، ص 256.
2- همان، ص 251.
3- عامل دیگری برای اسارت آنها به ذهن نگارنده نمی‌رسد.
4- برای توضیح بیشتر ر. ک: حمیدة مصفاة، ص 62 به بعد.