حمیده علیها السلام: مادر امام کاظم علیه السلام صفحه 20

امام موسی بن جعفر (ع) آمده است:

کانَ ابی (ع) یَبعَثُ امّی وَ امَّ فَروَةَ تَقضِیانِ حُقُوقَ اهلِ المَدینَةِ. (1)

پدرم همواره مادرم و ام فروه را اعزام می‌فرمود تا حقوق مردم مدینه (2) را پرداخت کنند.

مادر امام زمان (عج)

در روایات اهل بیت (علیهم السلام) و جز آن و همچنین سخن علما و متن زیارت‌نامه‌ها، از حضرت فاطمه زهرا (س) به عنوان مادر ائمه و مادر امام زمان [یاد شده است و اصولًا یکی از کنیه‌های شریف آن بزرگوار «ام الائمه» است. (3) ظاهراً این عنوان مقدس اختصاص به مادر حسنین (علیهم السلام) نداشته، شامل مادران همه معصومین می‌شود. بر این اساس بانو آمنه، خدیجه، فاطمه بنت اسد، شهربانو، فاطمه بنت الحسن (ع)، ام فروه، حمیده، نجمه، سبیکه، سمانه و حدیثه نیز مادر مهدی، صاحب الزمان می‌باشند. گواه درستی این مدعا (4) دو روایتی است که در پی می‌آید:

ابراهیم بن محمد بن حمران از اسماعیل بن منصور زبالی از پیرمردی در منطقه «اذرعات» نقل کرد که او گفت: شنیدم علی (ع) بر فراز منبر کوفه فرمود:

کَأنّی بِابنِ حَمیدَة وَ قَد مَلأها عَدلًا وَ قِسطاً کَما مُلِئَت ظُلماً وَ جَوراً. فَقام إلَیهِ رَجُلٌ فَقالَ: أهُوَ مِنکَ أو مِن غَیرِکَ؟ فَقالَ: لا بَل هُوَ رَجُلٌ مِنّی. (5)

گویا فرزند حمیده را می‌بینیم در حالی‌که زمین را مالامال از قسط و عدل کرده است، همچنان‌که از ظلم و

1- کافی، ج 3، ص 217؛ من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 178.
2- ظاهراً منظور، شیعیان مدینه است.
3- بحارالانوار، ج 28، ص 316؛ تفسیر صافی، فیض کاشانی، ج 2، ص 137؛ عیون اخبار الرضا ع، ج 2، ص 81؛ دعائم الاسلام، نعمان مغربی، ج 1، ص 37؛ تاریخ الائمه، ص 27؛ المزار الکبیر، محمد بن المشهدی، ص 560؛ طرائف المقال، جابلقی بروجردی، ج 2، ص 219.
4- البته با القای خصوصیت.
5- الغیبة، طوسی، ص 51.