حمیده علیها السلام: مادر امام کاظم علیه السلام صفحه 29

به سوی معبود

تاریخ وفات حمیده خاتون در هیچ منبعی یافت نشد (1) ولی با توجّه به اینکه امام موسی بن جعفر (ع) در سال 128 هجری به دنیا آمده است، احتمالًا مادر گرامی ایشان در هنگام ولادت آن فرخنده، در دهه دوم عمر شریفش بوده باشد. بنابراین، آن بانوی گران‌قدر به احتمال فراوان در دهه دوم قرن دوم هجری چشم به جهان گشوده است و اگر ایشان را از معمّرین ندانیم، باید زمان وفاتشان را در همان قرن بدانیم. برخی از پژوهشگران گفته‌اند، آن بزرگوار در «مشربه ام ابراهیم» نقاب به روی خاک کشید. (2) این محل نورانی و بسیار مقدس، غرفه زندگانی ماریه قبطیه، مادر شریف جناب ابراهیم (فرزند گرامی رسول خدا) بود و از جمله مکان‌های بسیار شریف شهر مدینه است؛ چرا که پیامبر اعظم در آن سکنا داشته و مصلای آن حضرت در آنجا بوده است. در روایتی از امام باقر (ع) آمده است که در ایامی که رسول گرامی اسلام به دستور خداوند از بعضی زنان خود کناره‌گیری کرده بود، به مدت 29 شب در مشربه ام ابراهیم به سر برد. (3) درباره وجه نام‌گذاری این جایگاه شریف می‌گویند: چون ماریه قبطیه، جناب ابراهیم را در این محل به دنیا آورد، مشربه ام ابراهیم نامیده شد. (4) خواندن نماز در این مکان فضیلت دارد. عقبه بن خالد می‌گوید: از امام صادق (ع) پرسیدم: [هنگامی که] به مساجد اطراف مدینه سر می‌زنم، از کدام‌یک شروع کنم؟ امام فرمود:

1- به نظر می‌رسد مهم‌ترین علت بی‌اطلاعی محققان از چنین مطالبی، فضای خفقان‌آلودی بوده است که بنی‌امیه و بنی‌عباس ایجاد کرده بودند.
2- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیماً و حدیثاً، صص 121- 122 به نقل از فصلنامه بانوان شیعه، ش 12، ص 208. در این مأخذ آمده است که نجمه خاتون مادر گرامی علی بن موسی‌الرضا ع نیز در همین مکان مقدس به خاک سپرده شده است.
3- کافی، ج 6، ص 138.
4- تاریخ المدینه، ابن شبه نمیری، ج 1، ص 173؛ سبل الهدی، صالحی شامی، ج 8، ص 406؛ مجمع البحرین، طریحی، ج 2، ص 494.