حمیده علیها السلام: مادر امام کاظم علیه السلام صفحه 30

ابتدا به قبا بیا و در آن نماز بگزار و زیاد باشد ...

سپس به مشربه ام ابراهیم آمده، در آن‌جا نماز به پا دار؛ زیرا محل اسکان و مصلای رسول الله (ص) بود. (1) فیروزآبادی از مشربه ام ابراهیم به عنوان مسجد یاد کرده (2) و درباره موقعیت جغرافیایی و محدوده این محل شریف گفته است: مسجد ام‌ابراهیم که به آن مشربه ام ابراهیم گویند، مسجدی در منطقه قبا در شمال مسجد بنی قریظه بود. این مسجد، دیوار و بنا نداشت؛ تنها فضای کوچکی بود به طول 10 و عرض 9 ذرع و میان درختان خرما قرار داشت. (3) ظاهراً مشربه (غرفه) ام ابراهیم تا زمان امام صادق (ع) دست نخورده باقی مانده بود. حلبی گوید: ابوعبدالله (ع) (4) فرمود: «آیا به مسجد قبا یا مسجد فضیح یا مشربه ام ابراهیم می‌آیید؟»

گفتم: آری.

امام (ع) فرمود: اما از آثار مربوط به رسول خدا (ص) چیزی باقی نمانده جز آنکه تغییر یافته است، مگر اینها. (5)

1- کامل الزیارات، ابن قولویه، ص 68؛ تهذیب الاحکام، ج 6، صص 17- 18.
2- به گفته برخی محققان، بعداً در این مکان مقدس، مسجد بنا گردید. ر. ک: مقاله جغرافیای تاریخی اماکن زیارتی و عبادتی مادران ائمه، از فصلنامه بانوان شیعه، ش 12، ص 207 و 208. شاید به همین دلیل به مشربه ام‌ابراهیم، مسجد ام ابراهیم گویند.
3- کافی، ج 2، ص 560 پاورقی.
4- کنیه شریف امام صادق ع.
5- عبارت حدیث این‌گونه است: «... اما انّهُ لَم یَبقَ مِن آثارِ رَسُولِ اللهِ شَی‌ءٌ إلّا وَ قَد غُیِّرَ غَیرَ هذا» کافی، ج 4، ص 562. شاید منظور امام ع آن است که جز مشربه ام‌ابراهیم، چیز دیگری از آثار مربوط به رسول خدا به حال نخست خود باقی نیست.