ام المومنین حضرت خدیجه سلام الله علیها صفحه 28

اسلام به مقابله برخاست.

خواری و ذلت

جهان عرب در بردگی و خواری به سر می برد و زیر پای استعمارگران کسری و قیصر له شده بود؛ خواری و ذلت به بیشتر مناطق عربی سایه افکنده بود. سیده زنان عالم حضرت زهرا سلام الله علیها وضع اجتماعی آنان را در خطبه اش اینگونه توصیف می کند ومی فرماید: «شما مردم بر کنار پرتگاهی از آتش بودید، مانند جرعه ای آب برای تشنه و مجال و فرصتی در دسترس هر طمع کار و آتش زنه ای حقیر به دست فردی شتابناک و لگدکوب روندگان و قدم ها بودید. در وصف حال جامعه شان می فرماید: خوار و رانده شده بودید، می ترسیدید که مردمان شما را در ربایند تا خدای متعال به دست محمد صلی الله علیه و آله وسلم شما را نجات داد، بعد از آن که از دست شجاعان و از گرگ های عرب و از سرکشان اهل کتاب بلاها کشید».

این وصف دقیق، اوضاع اجتماعی عصر جاهلی را به روشنی بیان می کند.

بی سوادی

بی سوادی در بیشتر شهرها و روستاهای عربی رایج بود و برای تعلیم زمینه ای مساعد نبود. چون خدای متعال فتح و پیروزی را در جنگ بدر نصیب رسولش محمد صلی الله علیه و آله وسلم کرد و قریش را خوار و ذلیل و گروهی از آنان را به ذلت اسارت درآورد، رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم برای کسانی که امکان پرداخت فدیه را نداشتند، مقرر فرمود که به جای آن ده نفر از مسلمانان را خواندن بیاموزند و این دلالت بر میزان اهتمام بلیغ پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم در نشر تعلیم و اشاعه