زن در تفسیر نمونه صفحه 106

مردان گذارده است، به همین جهت سهم آنها را بیشتر قرار داده.(1)

در عیون اخبار الرّضا علیه السلام از امام علیّ بن موسی الرّضا علیه السلام نقل شده است که در پاسخ این سؤال فرمود: «سهم زنان از میراث، نصف سهم مردان است به خاطر آنکه زن هنگامی که ازدواج می کند چیزی (مَهر) می گیرد ومرد ناچار است چیزی بدهد. به علاوه هزینه زندگی زنان بر دوش مردان است، در حالی که زن در برابر هزینه زندگی مرد وخودش مسؤولیّتی ندارد».(2)

4. ارث برادران وخواهران

در جمله (وَ اِنْ کَانَ رَجُلٌ یُورَثُ کَلاَلَهً) به واژه تازه ای برخورد می کنیم که فقط در دو مورد از قرآن دیده می شود: یکی در آیه مورد بحث ودیگری در آخرین آیه از همین سوره نساء وآن کلمه «کَلالَه» است.

آنچه از کتاب های لغت استفاده می شود این است که «کَلالَه» در اصل معنای مصدری دارد وبه معنای «کَلال» یعنی از بین رفتن قوّت وتوانایی است.(3) ولی بعدآ به

خواهران وبرادرانی که از شخص متوفّی ارث می برند گفته شده است.

شاید تناسب آن این باشد که برادران وخواهران جزءِ طبقه دوم ارث هستند، وتنها با نبودن پدر ومادر وفرزند ارث می برند، وچنین کسی که پدر ومادر وفرزندی ندارد، مسلّمآ در رنج است وقدرت خویش را از دست داده، لذا به آنها «کَلالَه»

گفته می شود.

راغب در مفردات می گوید: «کَلالَه» به ورّاث - غیر از پدر وفرزند - گفته می شود.

وابن عبّاس گفته است به جز فرزند به سایر ورّاث «کَلالَه» می گویند.(4)

ودر روایتی که از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده است، آن حضرت در پاسخ این پرسش که کلاله چیست؟ فرمود: «مَن ماتَ وَ لَیسَ لَهُ وَلَدٌ وَ لا والِدٌ؛ کَلالَه عنوانی است برای

1- کافی، ج 7، ص 85؛ وسائل الشیعه، ج 26، ص 93.
2- کافی، ج 7، ص 84؛ وسائل الشیعه، ج 26، ص 94؛ عیون اخبار الرّضا علیه السلام ، ج 2، ص 98؛ بحارالأنوار،ج6، ص 103 وج 101، ص 326؛ علل الشرایع، ج 2، ص 570.
3- در صحاح اللغه می خوانیم: الکَلالَهُ فی الأصلِ مَصدَرٌ بِمعنی الکَلالِ وَ هُوَ ذَهابُ القُوَّهِ.
4- بحارالأنوار، ج 14، ص 174 وج 30، ص 511؛ فقه القرآن، ج 2، ص 336.